TVP Historia Poniedziałek, 16.12.2024 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 16 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1922 - śmierć prezydenta Gabriela Narutowicza; 1944 - w locie nad Kanałem La Manche zaginął Glenn Miller, twórca najsłynniejszego Big Bandu; 1970 - Gdańsk, przed bramą Stoczni strzelano do robotników; 1981 - trwa strajk w kopalni "Wujek", w jej pacyfikacji poległo siedmiu górników; 06:50 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 13 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 07:30 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - POZNAŃ Reportaż, 6 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Katarzyna Sanocka Poznań to kolebka polskiej państwowości i nekropolia pierwszych Piastów, a w XII wieku także stolica jednoczącego się kraju. Sukces ekonomiczny zapewnił miastu Władysław Jagiełło, nadając mu liczne przywileje. W Poznaniu do dziś przetrwał etos mieszczański, a poznaniacy postrzegani są jako uosobienie przedsiębiorczości i kupieckiej zaradności. Pomimo trudnej sytuacji w zaborze pruskim Poznań przetrwał jako ostoja polskości. Miasto nie przestało tętnić życiem kulturalnym, naukowym i społecznym. To tu, po manifestacji poparcia dla Ignacego Jana Paderewskiego, wybuchło zwycięskie powstanie wielkopolskie. 07:40 PRZYPADEK POLSKI. POLITYKA I IDEE - ODC. 45 Magazyn historyczny, 15 min, Polska, 2024 Scenariusz: Jacek Kloczowski Zdjęcia: Wojciech Kursa "Przypadek Polski. Polityka i idee" to cykl programów przedstawiających najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. Autorem scenariuszy poszczególnych odcinków jest dr Jacek Kloczkowski, wiceprezes Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie. Realizacja cyklu będzie łączyć wypowiedzi narratora nagrywane w wybranych miejscach nawiązujących do biografii i idei politycznych przedstawianych postaci z uzupełniającymi je wypowiedziami ekspertów nagrywanymi w studio na odpowiednio graficznie zaaranżowanym tle. Całość uzupełnią ujęcia filmowe oraz ikonografia dotycząca danego tematu /zdjęcia, pisma, dzieła malarskie/ przedstawiona przy użyciu grafiki komputerowej. Towarzyszyć im będzie narracja prowadzona z offu. 08:05 CZAS HONORU - ODC. 7 WIELKANOC 41 Serial wojenny, 43 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Złoto, zakopane przez dywersantów zaraz po przybyciu z Anglii, zniknęło. Dowództwo nakazuje przeprowadzić śledztwo i odnaleźć zgubę. Karol przekazuje majorowi Halbe grypsy od Wandy. Halbe oczekuje jednak od niego większych osiągnięć. Mosler obiecuje załatwić przyjazd komisji, która zwolni Sajkowskich z getta. Oczywiście, będzie to dużo kosztować. Maria przekazuje Czesławowi wiadomość, że Władek jest na Pawiaku. Oddział chce odbić Władka. Czesław prosi dowództwo o zgodę na przeprowadzenie akcji, ale nie otrzymuje jej. Janek nawiązuje kontakt z księdzem Adamem, będzie mógł przez niego przekazać list do getta. Nadchodzą święta wielkanocne, we wszystkich domach są one pełni troski i bólu, ale i nadziei. 08:50 LUDZIE I MASZYNY - ODC. 4 HUTNICTWO Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Aleksandra Fudala Barańska Scenariusz: Aleksandra Fudala Barańska Wyjątkowe miejsca, wyjątkowe historie, mnóstwo dowodów na to, jak rozwijały się przemysł i nauka i jak przemysłowe dziedzictwo z powodzeniem można wykorzystać współcześnie. Cykl "Ludzie i Maszyny" zaprasza na spotkanie z historią obiektów poprzemysłowych z uwzględnieniem ich roli w rozwoju regionów, przemian, jakie wywołały oraz ich roli i wykorzystaniu 100 lat później. Hutnictwo. W czym Huta Kościuszko przypominała Dolinę Krzemową? Dlaczego o hutnikach mówiło się "kamikadze"? Jak huty budowały miasta? Do czego wykorzystywana jest stal? W programie "Ludzie i maszyny" odwiedzimy jedyne w Polsce Muzeum Hutnictwa. Opowiemy o wielkich piecach i rodzinach, które w hutach przepracowały całe życie. 09:25 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚCI GOŁDAPSKIEGO LASU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Tomasz Orlicz Scenariusz: Tomasz Orlicz, Tomasz Piotrowski Od 6 stycznia do 16 lipca 1982 roku w byłym ośrodku Radiokomitetu przetrzymywano 750 kobiet: działaczek związkowych, dziennikarek, aktorek, pracownic struktur Solidarności i wiele przypadkowych osób. Ośrodka pilnowało 60 żołnierzy WP, 12 klawiszy i 8 pracowników SB. Przez kilka miesięcy kobiety nie opuszczały pawilonów. Utrudniano im kontakty z rodzinami; a prasa reżimowa donosiła o luksusowych warunkach, w jakich izolowano żeńską ekstremę Solidarności. Opowieści i zwierzenia kilkunastu z tych kobiet oraz księdza stanowią trzon dokumentalnego zapisu. 10:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Galiński Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym odcinku historia Armii Czerwonej (w okresie od 1939 do końca 1941 roku). 10:45 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 1 GÓRNA ENGADYNA (UNTAMED SWITZERLAND 01. ENGADINE / WILDE SCHWEIZ 01. DAS OBERENGADIN) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku pierwszym - Engadyna. Jest to długa dolina górska w Gryzonii, na południu Szwajcarii. Rozciąga się na przestrzeni 100 kilometrów wzdłuż rzeki Inn, od jej górnego biegu przy przełęczy Maloja, w kierunku północno - wschodnim aż do miejsca, gdzie Inn wpływa na terytorium Austrii. Otoczona ze wszystkich stron wysokimi górami Engadyna słynie ze słonecznego klimatu, wspaniałych krajobrazów i tras wycieczkowych. 11:40 SPÓR O HISTORIĘ - WYSIEDLENIA Z KRESÓW Debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Jedną z najważniejszych kwestii po zakończeniu II wojny światowej było ustalenie nowych granic. Alianci decydowali o tym podczas kolejnych konferencji pokojowych. Wskutek decyzji, jakie zapadły w Teheranie, Jałcie i Poczdamie, Polska straciła niemal połowę terytorium na wschodzie. Rekompensatą za tę stratę miały być tzw. Ziemie Odzyskane, czyli Dolny Śląsk, Pomorze, Warmia i Mazury. Przesunięcie granicy wiązało się z przesiedleniem ludności zamieszkującej Kresy Wschodnie. Pierwsza, tak zwana repatriacja ze Związku Sowieckiego miała miejsce w latach 1944 - 1946. Druga odbyła się w latach 1955 - 1959. Czym była w istocie tak zwana repatriacja? Na jakich podstawach prawnych odbywało się przesiedlenie Polaków? Skąd - oprócz Kresów Wschodnich - przyjeżdżali Polacy na Ziemie Zachodnie? 12:15 TYGRYSY EUROPY - ODC. 10 - SERCE NIE SŁUGA Serial komediowy TVP, 52 min, Polska, 1999 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza Zdjęcia: Wojciech Rawecki Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Janusz Rewiński, Paweł Deląg, Agnieszka Wagner, Beata Ścibak, Hanna Stankówna, Joanna Kurowska, Jerzy Gruza, Ewa Sałacka, Wojciech Skibiński, Piotr Fronczewski, Zofia Czerwińska, Ignacy Machowski, Piotr Zelt, Agnieszka Pilaszewska, Tamara Arciuch, Renata Gabryjelska, Dariusz Gnatowski Dziadek Jacka wraca do mieszkania razem z Helenką, pensjonariuszką domu starców. Osłupiałej rodzinie oznajmia, że zamierza się żenić. Najpierw jednak chce zrealizować odwieczne marzenie ukochanej. Jest nim wizyta w operetce i ujrzenie na żywo Bogusława Kaczyńskiego. Wkrótce Jacka odwiedzają syn i synowa Helenki, twierdząc, że dziadek porwał ich krewną. Ania i Jacek postanawiają zrobić wszystko, by nie dopuścić do rozłąki dziadka i wybranki jego serca. 13:15 SKARGA Dramat, 84 min, Polska, 1991 Reżyseria: Jerzy Wójcik Scenariusz: Jerzy Wójcik, Witold Zalewski Zdjęcia: Witold Sobociński Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Magda Teresa Wójcik, Henryk Boukołowski, Danuta Szaflarska, Rafał Zwierz, Karolina Lutczyn, Marek Frąckowiak, Władysław Kowalski, Szymon Pawlicki, Bogusław Sochnacki, Bożena Adamek, Zbigniew Bielski Reżyserski debiut słynnego operatora "szkoły polskiej", Jerzego Wójcika. Osnową "Skargi" stała się tragedia, do jakiej doszło podczas dramatycznych wydarzeń na Wybrzeżu w 1970 roku. W grudniu w Gdańsku i w Szczecinie stocznie ogłosiły strajk. Podczas tłumienia wystąpień stoczniowców zginęło wielu ludzi, setki zostało rannych. Film jest hołdem złożonym tym wszystkim, którzy walczyli o słuszną sprawę. Dzień 18 grudnia 1970 r. w domu państwa Stawickich, mieszkańców Szczecina, rozpoczyna się od zwykłej porannej krzątaniny, ale w powietrzu wyraźnie wyczuwa się nerwową atmosferę. Babcia jest zaniepokojona nasilającymi się zamieszkami w mieście. Matka czeka na powrót ojca, który został na nocnej zmianie, i z trudem zachowuje spokój. W całym mieście panuje chaos, wszędzie widać czołgi, uzbrojonych żołnierzy, funkcjonariuszy MO. Zdesperowani ludzie wychodzą na ulice, podpalają czołgi, rzucają kamieniami. Syn Stawickich, Stefan, 16 - letni uczeń Zasadniczej Szkoły Budowy Okrętów, wybiera się na zajęcia. Matka prosi, by nie szedł koło stoczni, lecz okrężną drogą, bo tam jest bardzo niebezpiecznie. Kiedy Stefania Stawicka jest już w pracy, nie potrafi się skupić. Jej myśli błądzą daleko, niepokoi się o bliskich. Wkrótce kontaktuje się z nią mąż, który dotarł do domu. Na pytanie o Stefana, kobieta drżącym głosem odpowiada, że poszedł do szkoły. Jest podenerwowana, ma jakieś dziwne przeczucia.. Stefania i Stanisław Stawiccy na próżno czekają na syna. Chłopak nie wrócił ze szkoły. Nikt nie wie, co się z nim stało. Przeczuwający najgorsze rodzice rozpoczynają poszukiwania. Telefony do wszystkich szczecińskich szpitali nie przynoszą rezultatu. Ich błagania o jakiekolwiek informacje o synu brzmią coraz bardziej dramatycznie. Kto widział wysokiego, szczupłego szatyna o niebieskich oczach, ubranego w zieloną kurtkę, dżinsowe spodnie i szary sweter? Ślad jednak po chłopaku zaginął. Wreszcie rodzice mają jakiś znak - mają przyjechać do szpitala wojskowego, nie znają więcej szczegółów. Okazuje się, że ich syn nie żyje. W drodze do szkoły Stefan został zabity, zginął od kul oddziałów pacyfikujących strajk. Przewieziono go do prosektorium, ale Stawiccy nie mogą zobaczyć syna, mają przyjść nazajutrz, funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa zasłaniają się procedurami. W rzeczywistości chcą wyciszyć sprawę, nie dopuścić do zbiorowych pogrzebów i masowych mszy ku czci zabitych. Starają się ukryć przed społeczeństwem faktyczną liczbę ofiar. Nie chcą wydać ciała Stefana, odmawiają rodzicom też prawa do pogrzebu. Na twarzach poniżanych i represjonowanych Stawickich rysuje się ból i cierpienie, ale nie poddają się. Wreszcie pewnej nocy zjawiają się tajniacy i oświadczają zdumionej rodzinie, że właśnie ma się odbyć pogrzeb ich syna. Chcąc nie chcąc, pogrążeni w żalu Stawiccy udają się na cmentarz. Pod osłoną nocy odbywa się tajny pochówek z fałszywymi grabarzami i fałszywym księdzem. Tylko bliscy są prawdziwi i prawdziwe jest ich cierpienie. Prawdziwa jest też śmierć Stefana, którego ciało spoczywa w skromnej trumnie z jasnego drewna oznaczonej numerem 5. 14:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - STARGARD Reportaż, 7 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Katarzyna Sanocka Zrzeszony w Hanzie Stargard był jednym z najpotężniejszych ośrodków miejskich Pomorza Zachodniego. Jego ranga była tak wysoka, że rywalizował o hegemonię ze Szczecinem. Swoją świetność przeżywał w późnym średniowieczu i właśnie z tego czasu pochodzi stargardzka fara i fortyfikacje. Zachowane mury obronne mają prawie kilometr długości. Wśród nich są bramy i baszty o intrygujących nazwach. 14:55 OSTATNI LEGIONIŚCI Film dokumentalny, 41 min, Polska, 1989 Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Ryszard Janowski Film dokumentalny poświęcony ostatnim z żyjącym żołnierzom Legionów Polskich. Legioniści wspominają swój udział w walkach o niepodległość, mówią o tym, czym były dla nich Legiony i jaką rolę odegrał w ich życiu Józef Piłsudski. Rozmowy zarejestrowano w domach bohaterów programu, zaprezentowano wiele pamiątek (książek, zdjęć, dokumentów) związanych z podejmowanym tematem. 15:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 136 Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Anna Krasuska, Monika Zięba Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Marcin Rogacewicz, Piotr Nowak, Wenanty Nosul, Agata Bykowska, Mateusz Lisiecki, Dominik Łoś, Andrzej Deskur, Robert Gonera, Wojciech Czerwiński, Zbigniew Waleryś, Michał Wolny, Mateusz Mosiewicz, Dagmara Bąk, Helena Chorzelska Kazimierz jest już pod Kaliszem i chce jak najszybciej zawrzeć pokój z Krzyżakami. Niespodziewanie pojawia się książę Bogusław, który twierdzi, że nie tylko biskup Grot jest przeciwny ugodzie. Wójt przez przypadek dowiaduje się o wypadku Gabiji. Za punkt honoru wyznacza sobie odnalezienie winnych, którzy skrzywdzili jego ukochaną. Zazdrosny o Helenę Guncel atakuje brata Bolka. Dochodzi pomiędzy nimi do krwawego pojedynku. 16:10 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1 Cykl dokumentalny, 18 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 16:35 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 17:05 HISTORIA POLSKI - KOPALNIA WUJEK Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1991 Reżyseria: Dariusz Król Scenariusz: Piotr Biernat, Dariusz Król, Piotr Biernat, Dariusz Król Zdjęcia: Tadeusz Leśniak, Andrzej Skoczylas, Jacek Bonecki Film, zrealizowany w dziesiątą rocznicę tragedii w kopalni "Wujek" w Katowicach. Obraz pokazuje cztery dramatyczne dni grudnia 1981 roku: wprowadzenie stanu wojennego, rozpoczęcie strajku w kopalni, podjęcie walki z MO oraz przerwanie strajku. W pierwszej części autorzy starają się tamte zdarzenia, atak na kopanię i walkę, odtworzyć godzina po godzinie. W części drugiej zawarli refleksje uczestników tragedii o sensie walki z obu stron, a także rozważania trzech kobiet, które podczas starć w "Wujku" straciły mężów, o życiu i historii. 18:00 ZAMKI KRESOWE RZECZYPOSPOLITEJ - OSTRÓG Reportaż, 17 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jerzy Janicki Scenariusz: Jerzy Janicki Aktorzy: Jadwiga Pechaty, Zbigniew Chrzanowski Sama nazwa miasta (Ostróg) świadczy o jego obronnym charakterze. Ostróg w starosłowiańskim języku oznaczał zamek, miejsce opalisadowane, zamknięte. Pierwsza wzmianka o Ostrogu jest w Kronice Nestora z roku 1100. Pierwszym posiadaczem miasta był książę Daniel ze szczepu Ruryka, który zbudował na Sądowej Górze zamek. Od niego wywodzi się ród Rurykowiczów, jeden z najsławniejszych rodów na tych terenach, reprezentowany przez walecznych rycerzy, niewiasty wielkiej urody, a także świętych. Do rozwoju miasta przyczynił się Wasyl "Piękny", który rozbudował twierdzę, otaczając ją murami, wzniósł cerkiew oraz ratusz. Najwspanialszą postacią rodu Ostrogskich był wnuk Wasyla - hetman litewski, kniaź Konstanty Iwanowicz, który ustanowił herb miasta. Po śmierci rodu Ostrogskich miastem władali kolejno Zasławscy, Wiśniowieccy, Sanguszkowie, Lubomirscy i Jabłonowscy. Cennym zabytkiem jest Cerkiew Bogojawińska, która stanowiła i integralną część zamku. Dzieje zamku owiane są legendą, a tym samym klątwą, jaka zaciążyła na rodzie Ostrogskich. Historia związana jest z jedną z najbardziej tragicznych postaci kobiecych w dziejach Rzeczypospolitej - Elżbietą z Ostrogskich, znaną pod imieniem Halszki z Ostroga. 18:20 FLESZ HISTORII - ODC. 691 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:50 CZAS HONORU - ODC. 8 ODWET Serial wojenny, 47 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Lena dowiaduje się, że ksiądz Szonert, który przekazywał listy na aryjską stronę, został aresztowany. Karol dokonuje kolejnej prowokacji: Wanda ma ostrzec współpracującą z podziemiem strażniczkę Grażynę z Pawiaka, że został na nią wydany wyrok śmierci. Przerażona Grażyna ma teraz przekazywać grypsy Karolowi. Władek jest przesłuchiwany przez Kellera. Lena nawiązuje kontakt z panią Bittnerową, obywatelką amerykańską, która może przekazywać listy na aryjską stronę. Bronek z Jankiem jadą na wieś, bezskutecznie próbują wyjaśnić sprawę zaginionego złota. Lena dostaje list od Janka. Podwładni Bronka, wbrew rozkazom, organizują samodzielną akcję likwidacyjną. 19:40 LEON, CHŁOPIEC, KTÓRY PRZEŻYŁ PIEKŁO Reportaż, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jacek Tokarczyk Scenariusz: Jacek Tokarczyk Leon Weintraub, urodzony w 1926 roku, jest jednym z ostatnich żyjących "lodzermenschów". Urodzony i wychowany w Łodzi, więziony w gettcie na terenie miasta. Ocalały z Holocaustu. Na co dzień mieszka w Szwecji, jednak swoje rodzinne miasto odwiedza wyjątkowo chętnie i tak często na ile to możliwe. Wspomnienia Leona Weintrauba są niezwykle żywe i bogate. Wspomnienia dzieciństwa, młodości, ale także okrucieństwa wyrządzonego jemu i jego rodzinie przez Niemców. W głębi duszy rozliczył się ze swoimi oprawcami, ale jak podkreśla - przebaczyć nadal nie potrafi. Reportaż ten będzie po części sentymentalną podróżą Leona Weintrauba do czasu dzieciństwa i młodości, spędzonych w wielokulturowej Łodzi, ale przeplecioną bolesnymi obrazami sprzed lat - wojny, głodu, strachu, nieludzkiego odczłowieczenia niemieckich oprawców, koszmaru obozów zagłady, Holocaustu. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KSIĘŻNA DIANA, WIELKA I NIEZNANA (DIANA, CETTE ILLUSTRE INCONNUE) Cykl dokumentalny, 116 min, Francja, 2022 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel "Historia w postaciach zapisana" to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny - Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 22:10 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.II - OSTATNI WALEZJUSZE. ODC. 6/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 6/6) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwym okresie średniowiecznej Europy głodne władzy dynastie walczyły między sobą o dominację na kontynencie. Starli się krwią i żelazem na polach bitew - ale prawdziwa walka o władzę rozgrywała się na osobności. Za kamiennymi murami zamku znajdował się świat strategicznych sojuszy, cudzołóstwa, zdrady i morderstwa. Bezwzględna intryga rozdzieliła wiele legendarnych rodzin i ukształtowała sposób, w jaki rządzili swoimi imperiami. Te epickie wojny trwały przez wiele pokoleń i wstrząsały Europą i nadal rozbrzmiewają w niezliczonych hitach i serialach: " Królowie przeklęci" (The Accursed Kings), "Tudorowie" The Tudors" czy w największym hicie współczesnej telewizji, jakim jest "Gra o tron" (Game of Thrones). 23:10 USS INDIANAPOLIS - OSTATNI ROZDZIAŁ (USS INDIANAPOLIS: THE FINAL CHAPTER) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Kirk Wolfinger Ten naukowy kryminał opisuje odkrycie wraku USS Indianapolis w Morzu Filipińskim. W lipcu 1945 roku amerykański krążownik, wracając z tajnej misji dostarczenia do amerykańskiej bazy lotniczej na wyspie Tinian rozmontowanej bomby, która potem zniszczyła Hiroszimę w środku nocy, został zaatakowany przez japoński okręt podwodny. Dwie celne torpedy wystarczyły, by duma marynarki USA poszła na dno. Od momentu trafienia do zatonięcia minęło tylko 12 minut. Uratowało się zaledwie 316 marynarzy (z załogi, liczącej 1200 ludzi) Wcześniej przeszli przez piekło, cztery i pół dnia dryfując w oceanie w palącym słońcu, bez wody pitnej, nagabywani przez rekiny. Utrata tak wielkiej jednostki i tylu ludzi była szokiem dla amerykańskiej opinii publicznej, ujawniono ją zresztą dopiero w dniu, w którym Japonia skapitulowała. Film prezentuje nigdy wcześniej niewidziane materiały archiwalne, animacje oraz poruszające relacje nielicznych ocalałych oraz zeznania historyków i spektakularne zdjęcia dobrze zachowanego wraku. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA SPRAWA Widowisko, 45 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Artur Barciś (Borys Sawinkow), Mariusz Bonaszewsk (Feliks Dzierżyński), Cezary Żak Żak (Sidney Reilly), Jerzy Rogalski Rogalski (Opperput) Był sprawnym politykiem, uznanym przywódcą, nieulękłym bojownikiem, zagorzałym socjalistą - rewolucjonistą, a nawet, wedle dzisiejszych standardów, wielce fortunnym terrorystą. W 1904 roku dokonał udanego zamachu na znienawidzonego ministra spraw wewnętrznych, Wiaczesława Plehwego, potem zaś na wielkiego księcia Sergiusza Aleksandrowicza. Schwytany i skazany na szubienicę, brawurowo wymknął się z celi śmierci i zbiegł do Paryża. Policja nie zdołała go zatrzymać, wytropić, zlikwidować, bądź sprowadzić w kajdanach do kraju. Borys Sawinkow uszedł cało z najcięższej opresji, a przy okazji ośmieszył carski aparat ścigania. Pewnie nie przeczuwał, że czego nie udało się dokonać zahartowanym w długoletnich bojach funkcjonariuszom Ochrany, dokonają młodzi janczarzy CzK - podwładni Feliksa Edmundowicza Dzierżyńskiego... Główny bohater nie usiedział zbyt długo we Francji. Na wieść o wybuchu rewolucji lutowej wrócił do Rosji. Działał w Rządzie Tymczasowym, w 1917 roku organizował nad Donem Armię Ochotniczą. Antybolszewickie powstanie spaliło jednak na panewce. Sawinkow musiał ponownie opuścić kraj. Tym razem nie jechał do zachodniej Europy. Zamieszkał w Warszawie i pilnie śledził nowinki dochodzące zza wschodniej granicy. Nie były pocieszające. Armia Czerwona rosła w siłę, Biali słabli. W końcu umilkły armaty na frontach, przemówiły za to naganty komisarzy. CzK rozprawiała się w wrogami ludu. Nie zapomniała o swych wrogach przebywających w, zdawałoby się, bezpiecznym miejscu - poza granicami Kraju Rad. Borys Sawinkow był jednym z podopiecznych Nadzwyczajnej Komisji. Jej agenci stale inwigilowali środowisko kontrrewolucjonistów. Nie tylko dobrze znali poglądy swoich ofiar, ale też czynnie wpływali na ich zamierzenia i plany. W 1923 roku tajny funkcjonariusz CzK dotarł do Sawinkowa i wezwał go pilnie do ojczyzny. Moskwa miała być gotowa do antybolszewickiej rebelii! Biała Matka - Rosja czekała na bohatera! Sawinkow uwierzył zapewnieniom rzekomego emisariusza rewolucjonistów. Ruszył do Związku Sowieckiego. Czekiści już tam na niego czekali. Po wnikliwym rozpatrzeniu zarzutów sąd wymierzył zdrajcy ojczyzny, sługusowi brytyjskich imperialistów surową karę dziesięciu lat więzienia. Obecni na sali starali się ukryć zdumienie. Przecież za wyniesienie z fabryki byle gwoździa jechało się na dwadzieścia lat w tajgę! Także podsądnym wstrząsnęła nadzwyczajna łaskawość trybunału. Wróg ludu zrozumiał ogrom swych przewin, obudziło się w nim sumienie. Mimo nadludzkich wysiłków czynionych przez interweniujących konwojentów - ogłosiła później prasa - wyrwał się im z rąk i skoczył z okna prosto na bruk, wykonując na sobie jedyny sprawiedliwy wyrok. 01:10 BENEDYKT DYBOWSKI. TAJEMNICE ŚWIĘTEGO MORZA Film dokumentalny, 39 min, Białoruś, 2020 Reżyseria: Taras Waszczenko Scenariusz: Borys Gersten Po powstaniu 1863 roku młody, odnoszący sukcesy profesor zoologii Uniwersytetu Warszawskiego trafił do celi śmierci, a następnie, z łaski carskiej, na zesłanie na Syberię. Ale jego kariera naukowa nie skończyła się! Nawet na katordze kontynuował swoje badania. Jezioro Bajkał było uważane za pozbawione życia. Dybowski odkrył tam tak różnorodną faunę, jaką można spotkać tylko na południowych szerokościach geograficznych. Dybowski z kolegami zmienili całkowicie spojrzenie światowej nauki na procesy życiowe w syberyjskim Świętym Morzu. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KSIĘŻNEJ IZABELI ŚWIAT ZAGINIONY Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. W dzisiejszym odcinku: Księżnej Izabeli świat zaginiony Po raz kolejny jesteśmy w Puławach, by zgłębić arcyciekawą historię kamieni księżnej Izabeli Czartoryskiej. A historia ta zaczyna się po roku 1784, kiedy księżna wraz z mężem Adamem Kazimierzem Czartoryskim przenoszą swą siedzibę do Puław. Poza urządzaniem samego pałacu, w pobliskiej Parchatce małżonkowie urządzili wówczas dodatkowy dom wypoczynkowy z ogrodem i jak wieść gminna niesie, w pobliżu tego domu znajdowała się tajemnicza biała grota Rodzinna tajemnica Kolejna historia, którą zechcemy zaprezentować miała miejsce w styczniu 1945 roku, w czasie zimowej ofensywy sowieckiej armii. Tereny nad Pilicą stały się wówczas wielkim cmentarzyskiem sprzętu i ludzi. Dokumentujemy dziś miejscową opowieść o niemieckim oficerze, który na wieść o końcu wojny popełnił tu samobójstwo. 02:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 1 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony budowie francuskiego systemu fortyfikacji - Linii Maginota. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe.