TVP Dokument Wtorek, 24.12.2024 05:55 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. ECHO PODMOKŁEJ PUSZCZY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Największa nasza sowa okazuje się bardzo silnie powiązana ze środowiskiem wodnym. Gdyby na mapę polskich nizin nanieść stanowiska występowania puchacza, pokryłyby się z obszarami bagien i naturalnymi fragmentami dolin rzek. W gniazdach puchacza znajdują badacze wiele piór i innych szczątków ptaków wodnych mew, kaczek, bekasów. Same gniazda też zwykle bywają ukryte w lasach silnie podmokłych i bagiennych. Tu, wobec niedostępności terenu dla intruzów, w tym ludzi, para wielkich sów ma potrzebny jej do wychowania potomstwa spokój. Co jest tym ważniejsze, że puchacze nieraz gniazdują w wygrzebanym przez siebie zagłębieniu wprost na ziemi. Ale wtedy idealnym dla nich miejscem jest kępa w bagiennym lesie, dzięki czemu gniazdo jest otoczone wodą niczym fosą. Poza tym taki las jest świetnym miejscem wypadowym na nadwodne łowiska. Analizując obserwacje łowów puchacza, badając szczątki jego ofiar i wypluwki, czyli nie strawione resztki pokarmu, zauważamy, jak pojedynczy organizm uczestniczy w wymianie materii i energii między wodą a lądem, jak krążą one w samym środowisku wodnym. A także jak się to środowisko wodne zmienia, bo można to nieźle przeanalizować, poznając zmiany w składzie diety puchacza. Poprowadzi nas tym tropem wytrawny badacz sów, dr Romuald Mikusek, który poznawał życie sów, a puchacza w szczególności, zarówno w górach, jak i w podmokłych ostępach naszych nizin. 06:25 NOTACJE - MARIA IWASZKIEWICZ. NASZE WIGILIE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Alina Czerniakowska Maria Iwaszkiewicz, córka Jarosława Iwaszkiewicza, długoletnia pracowniczka wydawnictwa Czytelnik, redaktorka książek ojca, autorka wspomnień, współautorka scenariuszy filmowych związanych z postacią Iwaszkiewicza. Rozmowa dotyczy wspomnień z domu rodzinnego Iwaszkiewiczów w Stawisku koło Podkowy Leśnej, a w szczególności świąt Bożego Narodzenia w różnych okresach historii. W domu w Stawisku rodzina spędziła przeszło 50 Wigilii, począwszy od lat dwudziestych i trzydziestych, przez lata okupacji, powstanie warszawskie, po okres PRL - u. Co się zmieniało, a co pozostawało niezmienne w atmosferze rodzinnego domu? Maria Iwaszkiewicz opowiada również o swoich relacjach z ojcem. 06:40 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 37 ATOMOWA TAJEMNICA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak w czasach Zimnej Wojny przygotowywano się do nadejścia atomowej katastrofy? Gdzie miały chronić się najważniejsze osoby w państwie? Jak miało wyglądać ich codzienne życie pod ziemią? Aby to sprawdzić Radosław Kotarski rusza do obiektów, o których do niedawna wiedziało zaledwie kilkanaście osób w państwie, a umiejscowienie sekretnych budowli było jedną z najważniejszych tajemnic. Poza tym zastanawia się czy na terenie Polski znajdowały się kiedyś głowice nuklearne, które mogły rozpocząć III wojnę światową. Zapraszamy do odkrycia atomowych tajemnic! 07:10 KANADYJSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 1 PACIFIC RIM (EP. 1 PACIFIC RIM) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Viktor Apfelbacher, Anna Steuber Cykl filmów dokumentalnych (5 części) o parkach narodowych Kanady, która jest drugim co do wielkości krajem na świecie i historycznie pierwszym, który uznał potrzebę ochrony różnorodności swoich krajobrazów i zachowania ich dla przyszłych pokoleń. Ponad 100 - letnia koncepcja kanadyjskich parków narodowych odgrywa kluczową rolę w ochronie unikalnego środowiska naturalnego i siedlisk rodzimej flory i fauny przed wpływem człowieka. Dla pracowników Parks Canada jest to nie lada wyzwanie, gdyż muszą pogodzić interesy turystyczne i gospodarcze z naturą. Do tego dochodzi zmiana klimatu. To, czy i w jaki sposób obciążają one wrażliwe ekosystemyjest głównym tematem serii, która ożywia unikalny krajobraz i kulturę Kanady. Doświadczeni i charyzmatyczni bohaterowie, w tym naukowcy, mieszkańcy Pierwszych Narodów, działacze na rzecz ochrony środowiska, artyści i gawędziarze, którzy mają szczególną więź z krajobrazem, prowadzą widza przez tę podróż. Część 1 - "Pacific Rim". Historyczne terytorium Nuu - chah - nulth Pierwszych Narodów leży na wybrzeżu Pacyfiku wyspy Vancouver. Bioróżnorodny ekosystem jest chroniony w Rezerwacie Parku Narodowego Pacific Rim. Park jest podzielony na trzy główne regiony: Long Beach na północy, wyspy Broken Group w środku i region Szlaku Zachodniego Wybrzeża na południu. Rezerwat Pacific Rim to azyl wilków. Tymczasem wielu odwiedzających park stresuje zwierzęta i powoduje tzw. konfliktowe spotkania. Todd Wincle z narodowej agencji Parks Canada stworzył projekt, chroniący ludzi i zwierzęta. Celem projektu jest ograniczenie konfliktów między wilkami i ludźmi i promowanie współistnienia. Obserwujemy nasilenie bliskich kontaktów ludzi i wilków, od kiedy te zasiedliły obszar 22 lata temu. 08:10 DZIKI DOM ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA (SANTA'S WILD HOME) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2019 Reżyseria: Matt Hamilton Film dokumentalny o Laponii i dalekiej północy. Śnieżne kapy na drzewach i zielone światła tańczą na wypełnionym gwiazdami niebie. Daleko na północy leży zimowa kraina czarów - słynna na cały świat. Miejsce pradawnych mitów i legend. Tam na tle rozgwieżdżonego nieba tańczą światła, słońce świeci o północy. A przedziwne figury tkwią zamrożone w czasie. Kraina ciągle się zmienia, każdego dnia rozgrywają się dramaty i dzieją się cuda. Laponia jest pełna magii i uważa się ją nawet za dom Świętego Mikołaja. Z dala od świątecznych świateł - życie jest jeszcze magiczniejsze. To nieustannie zmieniający się dziki świat, pełen niezwykłych stworzeń. Podczas długiej, ciemnej zimy wół piżmowy stoi na straży na przenikliwym wietrze, orły przednie walczą o zdobycz, a wielkie szare sowy przemierzają ogromne odległości przez zamarznięty las. Kiedy nadchodzi lato, słońce nigdy nie zachodzi, renifery migrują na północ, sowy ścigają się, by się rozmnażać, a niedźwiedzie i wilki walczą o jedzenie. Ten piękny, liryczny portret dzikiego regionu idealnie nadaje się do świątecznego oglądania i sprawi, że będziemy się zastanawiać, czy miejsce tak magiczne naprawdę istnieje. 09:05 MAGIA ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA W LONDYNIE (CHRISTMAS MAGIC IN LONDON - AS LONG AS IT SHINES / MAGIE DE NOEL A LONDRES) Film dokumentalny, 40 min, Francja, 2023 Reżyseria: Angele Delmotte, Sbastien Gilles Co roku w grudniu Londyn ogarnia szaleństwo świąt Bożego Narodzenia. Światła są wszędzie, od Oxford Circus po Trafalgar Square, Covent Garden i Hyde Park. Jest coś dla każdego gustu i stylu. Zgodnie z tradycją, w pierwszy czwartek grudnia przypada zapalenie choinki na Trafalgar Square. Tego wieczoru przy typowo angielskiej pogodzie zgromadziło się nie mniej niż 60 000 ludzi. Brytyjczycy kochają Boże Narodzenie i to widać. Nad stolicą Wielkiej Brytanii wieje wiatr szaleństwa. Można nawet spotkać Mikołajów ścigających się wzdłuż Tamizy. Pomimo swojej reputacji kiepskich kucharzy, Anglicy mają w tym okresie wiele tradycji kulinarnych. 09:50 NOTACJE - JULIA HARTWIG. LUBELSKIE DZIECIŃSTWO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Maria Nockowska Urodzona 14 sierpnia 1921 r. w Lublinie, zmarła 14 lipca 2017 w USA, Julia Hartwig była poetką, eseistką i tłumaczką. Należała do Związku Literatów Polskich, Polskiego PEN - Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, którego była wiceprezesem w latach 1990 - 1999. Od 2008 r. pełniła funkcję przewodniczącej jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej COGITO. Swoje wiersze i artykuły ogłaszała w pismach: "Odrodzenie", "Nowa Kultura", "Świat", "Nowe książki", "Poezja", "Tygodnik Powszechny", "Twórczość", "Kresy", "NaGłos", "Zeszyty Literackie", "Odra", "Więź", "Kwartalnik artystyczny". Jako tłumaczka przełożyła na język polski twórczość takich pisarzy, jak: Guillaume Apollinaire, Allen Ginsberg, Max Jacob, Blaise Cendrars, Pierre Reverdy, Marianne Moore i William Carlos Williams. 10:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PATAGONIA, WŁADCZYNI CZASU. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Patagonia. 11:00 FOTOPLASTIKON ŁÓDZKI Reportaż, 21 min, Polska, 1986 Scenariusz: Jadwiga Wileńska Zdjęcia: Tadeusz Kośmider Wspomnienia starszych mieszkańców Łodzi o życiu w mieście na początku XX wieku. Bohaterowie opowiadają o zwyczajach weselnych, nauce w szkole pod zaborem rosyjskim, życiu codziennym dzieci, świątecznych zwyczajach. Opowieści ilustrują fotografie obrazujące życie mieszkańców oraz weselne i szkolne przyśpiewki śpiewane przez bohaterów. Aranżacja wnętrza łódzkiego mieszkania z eksponatami wyposażenia oddaje atmosferę z tamtego okresu. 11:25 DUCHOWYM SZLAKIEM Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2023 Autor: Jarosław Feręc, Michalina Maciejewska W czwartym odcinku z cyklu reportaży o poszukiwaniu duchowości i Boga docieramy do cerkwi w Sosnowcu. To właśnie tam od dziesięcioleci spotykają się ludzie różnych wyznań i narodowości. O tym, że świątynia to miejsce modlitwy otwarte dla wszystkich opowie ks. dr Adam Malina z Kościoła luterańskiego. 11:50 POCIĄGIEM PRZEZ WIELKĄ BRYTANIĘ (BRITAIN'S SCENIC RAILWAYS AT CHRISTMAS) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Andrew Ferguson Film dokumentalny o podróży specjalnym pociągiem po Wielkiej Brytanii. To przygoda pełna niespodzianek i zimowej atmosfery związanej ze świętami Bożego Narodzenia. Poznamy pracowników kolei, wolontariuszy i podróżników, którzy z humorem dzielą się swoimi doświadczeniami z najbardziej magicznej podróży. Podnóża zaśnieżonych szczytów górskich, oblodzone wąwozy i lasy - takie krajobrazy widziane z okien pociągu - nie mają sobie równych. Linia kolejowa Strathspey biegnie przez Park Narodowy Cairngorms wzdłuż 16 - kilometrowej starej linii Speyside wzdłuż rzeki Spey. Rocznie Strathspey przewozi w zabytkowych wagonach ponad 80 tysięcy pasażerów przez największy brytyjski park narodowy. Dzisiejszy świąteczny kurs połączony jest z poczęstunkiem. Cairngorms to pradawne, dzikie góry, otoczone pięknymi dolinami z pełnym życia lasem pierwotnym Caledonian Forest. Renifery żyją tu od sprowadzenia ich w 1952 roku. Święta to ważny czas dla brytyjskiej kolei parowej retro. Brytyjskie linie kolejowe to ponad 32 000 km, przewożące pasażerów przez surowe krajobrazy i pocztówkowe widoki, co czyni je jednymi z najatrakcyjniejszych na świecie. 12:35 ŚWIAT WEDŁUG TESLI (TESLAFY ME. THE VISIONARY GENIUS OF NIKOLA TESLA) Film dokumentalny, 63 min, Słowenia, 2019 Reżyseria: Janja Glogovac Film dokumentalny opowiadający o życiu i odkryciach Nikoli Tesli, który poprzez pionierskie idee i wynalazki rozpoczął przemysłową rewolucję w dziedzinie produkcji i użytkowania energii elektrycznej oraz komunikacji bezprzewodowej. Był twórcą pierwszych urządzeń zdalnie sterowanych drogą radiową. Nasza cywilizacja opiera się na prądzie przemiennym, zdalnym sterowaniu i falach radiowych. Wyobraźmy sobie życie bez tych technologii bez łączących nas smartfonów czy internetu. Większość rozwiązań technicznych, które kształtowały świat od początku XX wieku wynalazł jeden człowiek. Tesla sądził, że energia elektryczna powinna być traktowana na równi z powietrzem, bo występuje w przyrodzie w nieograniczonych ilościach. Choć ogólnie nie jest dość doceniony za swoje wynalazki, to jego pomysły nadal kształtują naszą przyszłość. Tesla - postać towarzyska i inżynier, pochodzący z Chorwacji; elektrotechnik, radiotechnik i wynalazca. Był konstruktorem wielu urządzeń do wytwarzania i wykorzystania prądu przemiennego, konkurując skutecznie z Thomasem A. Edisonem, który uznawał tylko prąd stały. Zobaczymy, jak jego życie osobiste wpłynęło na odkrycia i jak naukowcy wciąż znajdują nowe zastosowania jego technologii do rozwiązywania globalnych problemów. Jego pomysły zostały podobno skonfiskowane przez rząd USA. Represje wobec Tesli dotknęły całą naszą cywilizację. Nikola wykonał swoje zadanie poświęcił nam swoje życie i karierę, a my po dziś dzień korzystamy z niemal wszystkich jego wynalazków, ale nie za darmo, wbrew jego woli. Tesla powiedział, że świat nie był gotowy na jego pomysły, wyprzedzające jego czasy, ale stwierdził również, że pewnego dnia te same pomysły przyniosą ogromne sukcesy. W Stanach przebywał przez część swojego życia. Zmarł 7.01.1943 w Nowym Jorku. 13:45 NAJPIĘKNIEJSZE DEKORACJE ŚWIĄTECZNE (DECK THE HALLS: THE LUXURY CHRISTMAS DECORATORS) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: James Harrison Film dokumentalny o najpiękniejszych i najbardziej oryginalnych dekoracjach na święta Bożego Narodzenia. To także film o ludziach, którzy próbują przekształcić niektóre z naszych najbardziej kultowych miejsc w oszałamiające zimowe krainy czarów. We wspaniałych hotelach, światowej sławy muzeach, pałacach rzesze projektantów, artystów i ekspertów od instalacji muszą wymyślać projekty na zamówienie, aby oczarować tłumy. Niezależnie od tego, czy są to żywe renifery, pełnowymiarowe domki z piernika, animatroniczne bałwany czy zaawansowane technologicznie tańczące drzewka, zespół jest gotowy stawić czoło najtrudniejszym wymaganiom świątecznym. Często większość prac odbywa się w nocy i w najważniejszym momencie następuje uroczyste otwarcie i prezentacja dekoracji, aby w pełni oczarować magią świąt. 14:35 KANADYJSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 2 WATERTON LAKES (EP. 2 WATERTON LAKES) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Viktor Apfelbacher, Anna Steuber Cykl filmów dokumentalnych (5 części) o parkach narodowych Kanady, która jest drugim co do wielkości krajem na świecie i historycznie pierwszym, który uznał potrzebę ochrony różnorodności swoich krajobrazów i zachowania ich dla przyszłych pokoleń. Ponad 100 - letnia koncepcja kanadyjskich parków narodowych odgrywa kluczową rolę w ochronie unikalnego środowiska naturalnego i siedlisk rodzimej flory i fauny przed wpływem człowieka. Dla pracowników Parks Canada jest to nie lada wyzwanie, gdyż muszą pogodzić interesy turystyczne i gospodarcze z naturą. Do tego dochodzi zmiana klimatu. To, czy i w jaki sposób obciążają one wrażliwe ekosystemyjest głównym tematem serii, która ożywia unikalny krajobraz i kulturę Kanady. Doświadczeni i charyzmatyczni bohaterowie, w tym naukowcy, mieszkańcy Pierwszych Narodów, działacze na rzecz ochrony środowiska, artyści i gawędziarze, którzy mają szczególną więź z krajobrazem, prowadzą widza przez tę podróż. Część 2 - "Waterton Lakes". Na południu kanadyjskiej prowincji Alberta leży Park Narodowy Waterton Lakes. Obszar 525 km2 - 5 razy większy od Paryża - wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Park chroni delikatną strefę między górami i prerią. Bujne trawy południowej Alberty spotykają się tu z podnóżem Gór Skalistych. Od 1932 roku Park Waterton Lakes z amerykańskim Parkiem Narodowym Glacier tworzy Międzynarodowy Park Pokoju. Parki usunęły między sobą granicę, by ludzie i zwierzęta mogły swobodnie wędrować. Rob Found jest w Parku głównym ekologiem. Wraz ze swoim zespołem dba o populację dzikich zwierząt. Dzięki nim do Waterton wróciło stado bizonów. 200 lat temu bizony były wszędzie - pod koniec XIX w. nie został ani jeden. 15:35 TRYDENT - KLEJNOT WŁOSKICH ALP (TRENTINO - JEWEL OF THE ITALIAN ALPS / TRENTINO - NATURJUWEL DER ITALIENISCHEN ALPEN) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Heike Nikolaus Film dokumentalny o Trentino na północy Włoch, który jest jednym z najlepiej zachowanych obszarów Alp i domem dla zapierającej dech w piersiach naturalnej scenerii, która jest stosunkowo nieznana. Pierwsze parki przyrody w Trydencie powstały ponad 50 lat temu. Na tle fascynujących obrazów gór, jezior i lasów film eksploruje parki, które stanowią większość chronionego krajobrazu i pokazuje, że unikalny górski krajobraz sprawia, że potęga natury staje się coraz bardziej widoczna z każdym metrem wysokości. Ludzie, którzy tu mieszkają, czują ścisły związek z dziką przyrodą. Ich ambicją jest ochrona ekosystemu. Są dumni ze swojej ziemi i często od pokoleń są związani z Trentino. Młodsze pokolenie jest bardziej niż kiedykolwiek zaangażowane w zieloną przyszłość, szukając sposobów na zachowanie tego wyjątkowego świata przyrody i zwierząt w całej jego różnorodności oraz jak najlepsze wykorzystanie lokalnych zasobów. 16:25 CAŁA PRAWDA O ŚWIĘTYM MIKOŁAJU (THE REAL STORY OF SANTA / QUI VEUT BRÛLER LE PÈRE NOËL?) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Julien Boustani, Axel Clevenot Film dokumentalny - prawdziwa historia Świętego Mikołaja. Wszyscy mamy na myśli obraz sympatycznego Świętego Mikołaja z dużą brodą, brzuszkiem, w czerwonym płaszczu i w charakterystycznej czapie obszytej białym futrem, który wślizguje się do domów przez komin, aby zostawić prezenty pod choinką. Skąd wzięła się ta historia, postać i jaką symbolikę niesie? Wreszcie, w jaki sposób ta groteskowa postać, tak lubiana, zwłaszcza przez dzieci zdołała znaleźć się jako bohater chrześcijańskiej celebracji w naszym konsumpcyjnym społeczeństwie. 17:20 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TOHOKU INNA, DZIKA JAPONIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Tohoku. 18:20 ŚWIĘTA W ZAMKU HIGHCLERE (HIGHCLERE: BEHIND THE SCENES AT CHRISTMAS) Film dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: David Mcconnell Film dokumentalny na czas Świąt Bożego Narodzenia. Poznamy świąteczne przygotowania u Lorda i Lady Carnarvon, którzy zamieniają zamek Highclere w zimową krainę czarów z ich największą choinką w wielkiej sali. Zamek Highclere to wiejska rezydencja z 1679 r. , odnowiona w XIX w. , znajduje się w Hampshire w Anglii. Zabytkowa posiadłość należy do rodziny Carnarvon od blisko 350 lat. Jordy i Fiona po raz pierwszy od 3 lat szykują zamek do otwarcia dla zwiedzających w Święta, zmieniając go w zimową krainę czarów. Wiktoriański budynek z iglicami i wieżami jak we włoskich miastach - to idealne miejsce, by zasiąść wokół wielkiej choinki w tej wspaniałej sali. Wszyscy są zajęci tworzeniem ozdób bożonarodzeniowych w stylu egipskim, aby nawiązać do dziedzictwa zamku, a Pan Louis ma pełne ręce roboty z mistrzowską klasą przygotowuje świąteczne koktajle. Lady Carnarvon spędza trochę czasu z rodziną z dala od gości, gromadząc bliskich wokół choinki na uroczyste spotkanie. Dostojność i elegancja, rodzinna tradycja i historyczne elementy, piękne wnętrza w świątecznej dekoracji to wszystko pozwoli miło spędzić czas. 19:10 NOTACJE - MARIA IWASZKIEWICZ. NASZE WIGILIE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2008 Autor: Alina Czerniakowska Maria Iwaszkiewicz, córka Jarosława Iwaszkiewicza, długoletnia pracowniczka wydawnictwa Czytelnik, redaktorka książek ojca, autorka wspomnień, współautorka scenariuszy filmowych związanych z postacią Iwaszkiewicza. Rozmowa dotyczy wspomnień z domu rodzinnego Iwaszkiewiczów w Stawisku koło Podkowy Leśnej, a w szczególności świąt Bożego Narodzenia w różnych okresach historii. W domu w Stawisku rodzina spędziła przeszło 50 Wigilii, począwszy od lat dwudziestych i trzydziestych, przez lata okupacji, powstanie warszawskie, po okres PRL - u. Co się zmieniało, a co pozostawało niezmienne w atmosferze rodzinnego domu? Maria Iwaszkiewicz opowiada również o swoich relacjach z ojcem. 19:25 SZOPKA OCZAMI WILKONIA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Urszula Dubowska, Ryszard Wiencek Całoroczna szopka bielańska ustawiona między kościołem pokamedulskim a budynkami Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie ma ciekawą historię. Autorem jej jest znakomity rzeźbiarz, malarz, scenograf i ilustrator książek Józef Wilkoń. Wyrzeźbił ją w ciągu półtora roku, używając jedynie piły. Później podarował szopkę fundacji "Akogo?" założonej przez znaną aktorkę Ewę Błaszczyk, a fundacja zadecydowała o umieszczeniu niezwykłego daru w Lasku Bielańskim. Na Bielany trafiła w 2004 roku. Wyglądem nawiązuje do tradycyjnej rzeźby podhalańskiej, którą cechuje niezwykła prostota i ekspresja. Sześciometrowej wysokości szopka liczy kilkadziesiąt figur, które łącznie ważą około czterech ton. Stała się jednym z symboli Bielan i miejscem, wokół którego ogniskuje się życie społeczne mieszkańców. Autor szopki Józef Wilkoń opowiada historię stworzenia szopki i wraca wspomnieniami do tradycji świąt Bożego Narodzenia z czasów swojego dzieciństwa. 20:00 DROGA DO CZEKOLADY (CHOCOLATE ROAD) Film dokumentalny, 92 min, USA, 2021 Reżyseria: Tanya Chuturkova Film dokumentalny o magii czekolady. Trzej renomowani czekoladnicy - Maribel Lieberman, Susumu Koyama i Mikkel Friis - Holm - przeprowadzają widzów przez proces wytwarzania czekolady, od drzewa do ostatniego kawałka czekolady. Podczas swojej podróży każdy z nich odkrywa, jak ważna jest znajomość korzeni i właściwości materiału bazowego - ziarna kakaowca oraz tego, jak mogą one wpłynąć na życie ludzi zaangażowanych w łańcuch produkcji czekolady. Pokazuje wszystkie etapy wytwarzania tego smakołyku, od doglądania kakaowców na plantacjach. Szczegóły, detale, produkcja, selekcja kakaowców, dane statystyczne. Bardzo dokładny i pełen informacji film o czekoladzie. 21:45 WESOŁYCH ŚWIĄT (SO THIS IS CHRISTMAS) Film dokumentalny, 52 min, Irlandia, 2023 Reżyseria: Ken Wardrop Film dokumentalny o świętach Bożego Narodzenia, które są najbardziej magicznym czasem w roku, ale czy tak jest zawsze i dla wszystkich? Reżyser bierze świąteczny czas "pod lupę". W jego optyce święta to nie tylko okres wakacji, radości i prezentów, lecz także... bólu bycia blisko siebie. Film nakręcony na taśmie 35 mm przez Kena Wardropa tworzy rodzaj opowieści pełnej współczucia, irlandzkiego humoru i wielkiego serca. Jest koniec listopada w cichym irlandzkim miasteczku, a oczekiwania związane z nadchodzącym okresem świątecznym rosną. Kupuje się choinki, włącza świąteczną muzykę i szuka prezentów. Wszystko staje się bardzo jasne i głośne, przesadne i drogie. Film zabiera nas w prowokującą do myślenia i emocjonalną podróż z pięcioma zwykłymi ludźmi, którzy muszą stawić czoła trudnym osobistym dylematom wywołanym przez ten okres w roku. Pośród ich codziennego życia i zmagań odkrywamy historie o niezwykłej odporności i skromnej odwadze. Losy bohaterów ożywają przeplatają się z kolorowymi sekwencjami scen bożonarodzeniowych. Poza fasadą świecidełek i świętowania film bada głębsze zawiłości, które pojawiają się, gdy oczekiwania zderzają się z rzeczywistością. Perypetie bohaterów filmu warto potraktować jako ważny komentarz społeczny, pełen humoru, ale i zabarwiony tragedią. Komentarz, który sprawi, że widzowie będą mogli pomyśleć o prawdziwym znaczeniu świąt Bożego Narodzenia. 22:40 LIST. PRZESŁANIE DLA ZIEMI (THE LETTER: A MESSAGE TO OUR EARTH / LAUDATO SI) Film dokumentalny, 81 min, Austria, 2022 Reżyseria: Nicolas Brown W 2015 roku papież Franciszek ogłosił "Laudato si" - "Pochwalony bądź", pierwszą papieską encyklikę dotyczącą środowiska naturalnego. Dziś jego przesłanie jest jeszcze bardziej aktualne. Poświęcone trosce o wspólny dom, o środowisko naturalne naszej planety. Papież przyznaje, że globalne ocieplenie istnieje, i że winni temu są ludzie. Senegal, Amazonia, Indie, Hawaje... To niezwykła podróż po świecie w celu pokazania ogromu destrukcji środowiska. To bezprecedensowe wezwanie do działania. Apel do wszystkich ludzi o wspólne działanie i zadbanie o przyszłość naszej planety. Filmowcy otrzymali wyjątkową możliwość filmowania Papieża Franciszka w jego podróżach po świecie i w nawoływaniu do przebudzenia się. To bardzo mocne przypomnienie o naszej odpowiedzialności za świat, za środowisko, za życie. Wołanie o zjednoczenie się w solidarności dla wspólnego dobra i ochrony naszej planety. Papież Franciszek daje od siebie bardzo wiele. Jego wkład powinien przeniknąć daleko poza Kościół katolicki, daleko poza chrześcijaństwo i inne religie. Wzmocnienie przekazu nie wynika z tego co wiem ja, czy ty, tylko z tego, co wiemy razem. Jesteśmy na rozstaju dróg ludzkości. Możemy dokonać wyboru, którą z nich podążymy. Wszyscy potrzebujemy siebie nawzajem. Nikt z nas nie jest samotną wyspą. Przyszłość zbudujemy tylko wzajemnie się wspierając. Nie da się utworzyć nowej relacji z naturą bez odnowionego człowieka. 00:05 KRÓL KAROL III. NOWA MONARCHIA (KING CHARLES III: THE NEW MONARCHY) Film dokumentalny, 64 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Tara Pirnia Scenariusz: Larissa Garcia - Baab Król Karol III urodził się 14 listopada 1948 roku w Pałacu Buckingham jako pierwsze dziecko Elżbiety - ówczesnej księżnej Edynburga - i Filipa, księcia Edynburga. Od urodzenia był przeznaczony, by nosić koronę. Od dzieciństwa w królewskim Pałacu Buckingham po służbę w marynarce wojennej i godność księcia Walii w jego życiu nie brakowało łagodnych i burzliwych dni. Wszelkim przeciwnościom stawiał czoło dzielnie i z gracją. Karol jest dziś dominującą postacią w monarchii. Czekał, by zostać królem. Wie zarazem, jaki to ciężar. Od małżeństwa jak z bajki, które skończyło się porażką, po ślub z pierwszą miłością, większość z jego życiowych przypadków było głównym tematem mediów na całym świecie. Od dziecka będąc księciem miał nadzieję, że pewnego dnia nie tylko zyska koronę, ale też wprowadzi brytyjską rodzinę królewską do nowej, współczesnej epoki - jako król Karol III. Opowieść szczera, zakulisowa, wnikliwa. Kronika życia króla Karola III, od jego dzieciństwa, gdy dorastał w Pałacu Buckingham, gdy służył jako oficer królewskiej marynarki i pilot helikoptera, po poślubienie Lady Diany Spencer, a później rozwód i kolejny ślub z miłością życia, Camillą Parker - Bowles, aż po przygotowania do koronacji 6 maja 2023 r. oraz po przyszłość monarchii. Mnóstwo archiwalnych zdjęć i fragmentów filmowych oraz komentarz autorstwa: Katie Nicholl - korespondentki królewskiej Vanity Fair, Dickiego Arbitera - byłego sekretarza prasowego, Kena Wharfe'a - byłego ochroniarza księżnej Walii, Victorii Arbiter - komentatorki królewskiej. Dokument analizuje edukację, karierę wojskową i oczywiście jego związki z Camillą, Di i znowu Camillą. 8 września 2022 roku poddani na całym świecie utracili ukochaną królową. 01:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JAN ENGLERT Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dziś odwiedzimy jednego z najwybitniejszych polskich aktorów, dyrektora artystycznego Teatru Narodowego w Warszawie, Jana Englerta. Poznamy kulisy początków jego kariery aktorskiej, role w filmach: "Kanał" oraz "Kolumbowie". 01:45 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Wykonawcy: Stanisław Lem, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski Program z 1996 r. , w którym Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema. 02:30 CZŁOWIEK O CHMURNYCH OCZACH I UŚMIECHNIĘTEJ DUSZY. JERZY TRELA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Wykonawcy: Jerzy Trela Film dokumentalny o jednym z najwybitniejszych polskich aktorów teatralnych i filmowych. Sylwetka Jerzego Treli w wielu odsłonach - opowieść o dzieciństwie, pochodzeniu z rodziny o kolejarskich tradycjach, fascynacji sztuką i drodze od teatrów lalkowych na scenę narodową. Ilustracją są fragmenty materiałów archiwalnych dokumentujących jego artystyczną drogę. Jerzy Trela odbywa sentymentalną podróż do miejsca swego urodzenia - podkrakowskich Leńcz. W pociągu relacji Kraków - Zakopane opowiada o życiu, najważniejszych wydarzeniach, decyzjach, ludziach, pracy, odpoczywaniu, o rodzinie. Ta podróż po życiu biegnie jakby od tyłu. Od Krakowa do Leńcz. Jerzy Trela mówi o współczesności, decyzjach artystycznych, wyborach i ostatnich dokonaniach. W Leńczach wspomina dom rodzinny, matkę, psa i potrawy na stole. W pociągu powrotnym do Krakowa wraca do przeszłości, debiutu filmowego, spotkań ze Zbyszkiem Cybulskim, Teatru STU i Starego Teatru. Cała ta podróż w czasie i przestrzeni jest ilustrowana materiałami archiwalnymi, pojawiającymi się na szybie jadącego pociągu.