TVP Historia Poniedziałek, 23.12.2024 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 23 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1888 - Van Gogh obciął sobie ucho; 1947 - pierwszy tranzystor; 1952 - prasa amerykańska opublikowała raport Kongresu o Katyniu; 1953 - egzekucja Berii; tego samego dnia do USA przybył uciekinier płk UB Józef Światło; 06:49 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 14 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 07:35 PRZYPADEK POLSKI. POLITYKA I IDEE - MAURYCY MOCHNACKI ODC. 2 Magazyn historyczny, 15 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczowski Zdjęcia: Wojciech Kursa Maurycy Mochnacki (1803 - 1834). Jeden z najbardziej inspirujących polskich myślicieli pierwszej połowy XIX wieku. Powstaniec listopadowy, emigrant polityczny we Francji. Zwolennik rewolucji podporządkowanej sprawie narodowej i silnej władzy w powstaniu. Radykał, który pod koniec życia poparł w emigracyjnych sporach przywódcę obozu konserwatywnego księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Autor prac o polskiej literaturze, definiujący ją na nowo i wskazujący na dziesięciolecia kierunki jej rozwoju. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 12 ZA MUREM Serial wojenny, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Czesław zgadza się na przeprowadzenie akcji odbicia Władka. Sam też ma wziąć w niej udział. Karol przekazuje majorowi Halbe wiadomość, że na Pawiaku szykuje się ucieczka jednego z więźniów. W takiej sytuacji akcja odbicia Władka zostaje odwołana. Sajkowski demaskuje oszustwa Moslera. Bronek spotyka się z Wandą. Zabija śledzących ją gestapowców. Krystyna dostarcza Jankowi przepustkę dla Leny. 08:50 LUDZIE I MASZYNY - ODC. 6 WODA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Aleksandra Fudala Barańska Scenariusz: Aleksandra Fudala Barańska Wyjątkowe miejsca, wyjątkowe historie, mnóstwo dowodów na to, jak rozwijały się przemysł i nauka i jak przemysłowe dziedzictwo z powodzeniem można wykorzystać współcześnie. Cykl "Ludzie i Maszyny" zaprasza na spotkanie z historią obiektów poprzemysłowych z uwzględnieniem ich roli w rozwoju regionów, przemian, jakie wywołały oraz ich roli i wykorzystaniu 100 lat później. Woda. Jak działały pierwsze w Polsce wodociągi? Dlaczego wodę trzeba uzdatniać? Jak górnictwo przyczyniło się do suszy w śląskich miastach? Jak powstała zapora wodna w Goczałkowicach? Śluzy, kanały i tamy oraz sztuczne jeziora pokażemy w programie "Ludzie i maszyny". 09:20 HISTORIA POLSKI - TAKSÓWKARZ - CICHY BOHATER GRUDNIA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Linkowski, Grzegorz Linkowski Scenariusz: Grzegorz Linkowski Leszek Gorgol uczestnik strajków studenckich i działacz NZS postanowił odnaleźć lubelskiego taksówkarza, który bezinteresownie w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r jeździł, żeby informować i ostrzegać przed mającymi nastąpić represjami wobec ludzi Solidarności i opozycji. Odnajdują się świadkowie tych napiętych godzin sprzed wprowadzenia stanu wojennego i odwiedzają najważniejsze miejsca wydarzeń z tamtej nocy: miejsce ataku ZOMO na Zarząd Regionu Solidarności, miasteczko akademickie, dworzec PKP, okolice Komendy Milicji i Komitetu PZPR. Odżywają dramatyczne opowieści świadków aresztowań działaczy opozycji i Solidarności oraz ludzi, którzy w pamiętną noc próbowali ostrzegać innych i zapobiec represjom. Wracają emocje tamtej nocy: bez telefonów i informacji, nocy wyciągania ludzi z domów, niepokojących plotek o interwencji radzieckiej, bezradność ludzi Solidarności oraz agresji, bezprawia i cynizmu służb milicyjnych i SB. Polifonicznie zmontowane sekwencje opowieści świadków są oparte na archiwalnych materiałach fotograficznych i filmowych, scenach fabularyzowanych oraz archiwalnych dokumentach operacyjnych MSW z archiwum IPN odtwarzających dramatyzm sytuacji oraz bohaterów. 10:10 NA TROPACH HISTORII - (15.05.2022) NASZ PIŃCZAK Program historyczny, 12 min, Polska, 2022 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisując zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne, podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia. 10:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NAJDŁUŻSZA BITWA Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony najdłuższej bitwie wojny - bitwie o Atlantyk. 10:50 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 2 VANIL NOIR (UNTAMED SWITZERLAND 02. VANIL NOIR / WILDE SCHWEIZ 02. DAS VANIL NOIR) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku drugim - Vanil Noir. Jest to szczyt w Alpach Fryburskich, części Alp Zachodnich. Leży w Szwajcarii w kantonach Vaud i Fryburg. Należy do głównego łańcucha Alp Berneńskich. Można go zdobyć ze schroniska Chalet Les Marrindes (1868 m). Czas się tu zatrzymał. Zaczarowana okolica. Dla wielbicieli przyrody to główna atrakcja górskiego świata Szwajcarii. W rezerwacie Vanil Noir nadal można znaleźć dziewiczą przyrodę. Znajdujemy się na granicy płyt kontynentalnych Afryki i Europy. Po lewej z tyłu mamy Afrykę. Przy podziale na płyty tektoniczne nazwalibyśmy je Alpami Środkowo - Wschodnimi lub Południowymi. Miejsce, w którym stoimy, to już Europa. Naukowa nazwa to płaszczowiny pennińskie. Okolica przełęczy położonej wysoko nad krainą jezior przypomina krajobraz wulkaniczny. Ogród rzeźb stworzony przez naturę z różnych rodzajów skał. Pozostałości dawnej aktywności tektonicznej, pamiątka po ogromnej energii. Żyją tu wyjątkowe zwierzęta. Głównie owady i żaby, które mogą przetrwać w środowisku kwaśnym. 11:45 SPÓR O HISTORIĘ - NA SYBIR PO WYZWOLENIU Debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Na początku stycznia 1944 roku maszerująca na Berlin Armia Czerwona przekroczyła przedwojenną granicę z Polską. W ślad za nią wchodziły oddziały NKWD. Na zajmowanych terenach rozpoczynały się rządy znaczone terrorem. Podejrzewani o niesprzyjanie nowej władzy byli aresztowani i osadzani w obozach specjalnych. Często powstawały one na miejscu dotychczasowych niemieckich więzień i obozów koncentracyjnych. Stąd więźniów kierowano na wschód. Tak było chociażby w Rembertowie. W marcu 1945 roku wyruszył stąd liczący blisko dwa tysiące ludzi transport na Ural. Wśród zesłanych znajdował się nierozpoznany wówczas przez NKWD zastępca komendanta głównego Armii Krajowej gen. Emil Fieldorf "Nil" ukrywający się pod nazwiskiem Walenty Gdanicki. 12:20 NIESPOTYKANIE SPOKOJNY CZŁOWIEK Film TVP, 56 min, Polska, 1975 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Janusz Kłosiński, Ryszarda Hanin, Marek Frąckowiak, Małgorzata Potocka, Janina Sokołowska, Jerzy Turek, Stanisław Tym, Ludwik Benoit, Hanna Bedryńska Telewizyjny film niezrównanego mistrza komedii Stanisława Barei. Pełna dobrodusznej ironii i kpiny z peerelowskiej rzeczywistości satyra na nasze, narodowe, przywary. Tytułowym bohaterem tego godzinnego filmu jest Stanisław, rolnik, który po wojnie przywędrował z zabużańskiej wsi na Ziemie Odzyskane. Tu, podobnie jak Kargul i Pawlak, których zresztą przypomina, założył gospodarstwo. Teraz, po latach desperacko walczy o to, by jego jedyny syn Tadeusz przejął po nim schedę. Walka jest trudna, bo Tadeusz, który trafił do wojska, zakochał się w robotnicy z miasta i planuje ślub. Stanisław, człowiek złotego serca i wielkiej porywczości (choć sam się do tego nie przyznaje i twierdzi, że jest niespotykanie spokojnym człowiekiem) postanawia do tego nie dopuścić. Jedzie do miasta, w którym stacjonuje syn, by zszargać mu opinię i z powodzeniem mu się to udaje. Kiedy dowiaduje się, że przyszła synowa chce zamieszkać na wsi, próbuje odwrócić sytuację. Wszystko kończy się szczęśliwie w Święta Bożego Narodzenia. 13:20 SPRAWA KRAMERÓW (KRAMER VS KRAMER) Dramat, 100 min, USA, 1979 Reżyseria: Robert Benton Scenariusz: Robert Benton Zdjęcia: Nestor Almendros Aktorzy: Dustin Hoffman, Meryl Streep, Jane Alexander, Justin Henry, Howard Duff, George Coe Jeden z najgłośniejszych filmów końca lat 70. nagrodzony 5 Oscarami (za najlepszy film, reżyserię, scenariusz oraz dla najlepszego aktora Dustina Hoffmana i dla Meryl Streep za rolę drugoplanową) oraz 4 nominacjami do tego prestiżowego wyróżnienia (zdjęcia, montaż i najlepsze role drugoplanowe - Justin Henry i Jane Alexander). "Sprawa Kramerów" to historia przeznaczona dla wszystkich widzów. Wzrusza, skłania do refleksji nad zwykłymi, codziennymi problemami życiowymi, zazwyczaj umykającymi w natłoku innych, "ważniejszych" spraw. Melodramatyczna opowieść o kryzysie małżeńskim, rozpadzie rodziny i rozterkach kilkuletniego dziecka, o które walczą w sądzie rozwodzący się rodzice, zyskała aplauz krytyki i podbiła publiczność. O sile filmu stanowi przede wszystkim znakomite aktorstwo Dustina Hoffmana, Meryl Streep i małego Justina Henry'ego (wielkie odkrycie reżysera). Najwyższe słowa uznania krytycy skierowali również pod adresem pozostałych aktorów, którym przypadły w udziale pomniejsze role. Akcja filmu rozgrywa się w Nowym Jorku, gdzie mieszka zwyczajna amerykańska rodzina Kramerów. On, grafik i specjalista w dziedzinie reklamy, poświęca się karierze zawodowej. Niestety, kosztem bliskich, których zaniedbuje, troszcząc się jedynie o ich finansowe zabezpieczenie. Ona, piękna i zaradna kobieta, zajmuje się prowadzeniem domu i wychowaniem ich 7 - letniego syna. To na jej barki spadają wszystkie rodzinne sprawy i problemy. Ale rola zwykłej gospodyni domowej już nie wystarcza ambitnej kobiecie. Pewnego dnia Joanna Kramer postanawia "odnaleźć swoją prawdziwą osobowość" i odchodzi, porzucając dom, męża i syna. Ted Kramer znajduje się nagle w sytuacji, która go przerasta. Nie potrafi opiekować się dzieckiem, którym właściwie nigdy się nie zajmował. Nie rozumie problemów kilkulatka, nie zna jego potrzeb ani upodobań. Nie wie nawet, do której klasy chłopak chodzi. Świat wali się Tedowi na głowę, zwłaszcza że akurat teraz, świeżo po awansie, ma bardzo mało czasu. Szybko okazuje się jednak, że dobro dziecka jest dla ojca sprawą najważniejszą. Poświęca mu każdą chwilę i to kosztem kariery zawodowej. W końcu traci intratną posadę, ale za to zdobywa zaufanie i miłość syna. Po kilkunastu miesiącach nieobecności Joanna wraca do Nowego Jorku. Chce odzyskać Billy'ego. Ted uważa jednak, że to on ma prawo do opieki nad synem. Sprawa Kramerów trafia do sądu. 15:05 AXIS MUNDI KAROLA SCHAYERA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Królikowski Scenariusz: Wojciech Królikowski Zdjęcia: Sławomir Chdowski, Kamil Szołtysik, Mieczysław Herba Bohaterem filmu jest Karol Schayer, wybitny modernistyczny architekt, wielce zasłużony dla Śląska. "Pamiętam moje pierwsze wrażenia z pobytu w Katowicach z roku 1923. Przypominam sobie doskonale niewielkie, ruchliwe centrum handlowe, niektóre wystawy sklepowe z napisami "Tu mówią po polsku" i te beznadziejne w swojej architekturze domy mieszkalne, szare, zakopcone, z wygódkami na podestach klatek schodowych, przykładem niewymagającym komentarzy, co do wymagań i poziomu kultury przedwojennego kresowego budownictwa niemieckiego". Wkrótce miało się to zmienić A wszystko za sprawą grupy genialnych architektów z Politechniki Lwowskiej. W Katowicach w latach 30 - tych XX wieku powstał jeden z najnowocześniejszych budynków muzealnych w Europie: Muzeum Śląskie. Pewien młody architekt, Karol Schayer, śmiałą wizję przekuł w czyn swoje Opus Magnum - miejsce niezwykłe, gdzie przeszłość miała tworzyć wieź z teraźniejszością i wyznaczać perspektywę na przyszłość. Niemcy po zajęciu Katowic we wrześniu 1939 roku, uznali ten gmach za przykład sztuki zdegenerowanej, pomnik pychy polsko - żydowskiej. Postanowili zburzyć muzeum i konsekwentnie przez całą wojnę realizowali swój obłąkańczy plan. Od 1940 rozpoczęło się bezprecedensowe, metodyczne burzenie gmachu o kubaturze 90.000 m3 kawałek po kawałku, ręcznie trwało to aż do stycznia 1945 roku, w efekcie hitlerowcy rozebrali gmach do fundamentów. Zostało trochę fotografii, rysunków, planów, wspomnień, legenda genialnego architekta i dzieła jego życia. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 1 Widowisko kameralne, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Czy Polska mogła odwrócić kataklizm, jaki spadł na nią 1 września 1939 roku, uniknąć zagłady 6 milionów obywateli, zniszczenia stolicy, wielu miast, miasteczek i wsi, ogromnych strat w gospodarce? Wydawałoby się, że wobec przygniatającej przewagi wroga - nie. Bogusław Wołoszański, analizując to, co działo się wówczas w naszym kraju - ruchy wojsk i działania dyplomatyczne - próbuje znaleźć odpowiedź na to pytanie. Szuka we wrześniu 1939 roku punktu zwrotnego, w którym był czas, by wydarzenia pobiegły innym torem, a bohaterem swojego kolejnego widowiska historycznego czyni generała Tadeusza Kutrzebę, dowódcę Armii "Poznań". Dla Tadeusza Kutrzeby była to trzecia wojna. W roku 1914 szedł do walki jako 28 - letni porucznik pełen przesadnego optymizmu, w roku 1920 - pełen wiary w jasną przyszłość Polski, w 1939 - z uczuciem przykrego niepokoju. Bardzo dobrze znał stan uzbrojenia i terenowego przygotowania polskiego wojska, zbyt dobrze znał jego braki, głównie w uzbrojeniu przeciwpancernym i przeciwlotniczym, aby sobie nie zdawać sprawy z trudnych warunków prowadzenia tej wojny. Broniąca Wielkopolski armia "Poznań" znalazła się pośrodku wielkich niemieckich kleszczy, które z północy i południa posuwały się w stronę Warszawy. Kutrzebę najbardziej interesował kierunek południowy, gdzie w stronę Łodzi posuwała się niemiecka 8. Armia. Była blisko obszaru jego oddziałów. Gdyby więc armia Kutrzeby, która stała bezczynnie, uderzyła z północy na 8. Armię, przyniosłoby to ogromną ulgę ponoszącej ciężkie straty Armii "Łódź". Polskie uderzenie byłoby tym potężniejsze, że Kutrzeba planował zespolenie sił swojej armii i armii "Pomorze" generała Bortnowskiego, razem 150 tysięcy żołnierzy. Ale na ten manewr Kutrzeba musiał uzyskać zgodę Naczelnego Dowództwa. Szef Sztabu Głównego, generał Stachiewicz, nie wyraził jednak zgody na realizację tego planu i w imieniu naczelnego wodza polecił Kutrzebie zarządzenie odejścia armii na ostateczną linię obrony Żnin - Gopło - Warta, przedmościa Koło - Konin. Sytuacja Armii "Łódź", której tak chciał pomóc generał Kutrzeba, stawała się coraz trudniejsza. Uderzenia niemieckich oddziałów pancernych zmusiły żołnierzy do odwrotu. Odchodzili w stronę Łodzi, ścigani przez oddziały niemieckiej 8. Armii, atakowani z powietrza, co uniemożliwiło sprawne przegrupowanie i obronę. Armia "Łódź" nie miała sił, aby zatrzymać wroga. Marszałek Rydz - Śmigły popełnił błąd. Nie pozwalając Kutrzebie na wsparcie Armii "Łódź", uniemożliwiał stworzenie silnego frontu i zatrzymanie wroga. Działał bardzo schematycznie. Ściągał armię na linię Wisły, gdzie miały okopać się i bronić, czekając na pomoc sojuszników. Co więcej, niemieckie oddziały odsłaniały swoje boki i niespodziewane uderzenie, które proponował Kutrzeba, mogło zdecydowanie zmienić sytuację. Mijał bezcenny czas, a marszałek nie dostrzegał, że brak zgody na propozycję Kutrzeby może mieć zgubny wpływ na przebieg kampanii wrześniowej. Zgodnie z rozkazem Rydza - Śmigłego Armia "Poznań" rozpoczęła odwrót z Wielkopolski w stronę Warszawy, choć generał Kutrzeba ani na chwilę nie porzucił planu uderzenia na niemieckie wojska toczące krwawe boje z Armią "Łódź". Musiał jednak wykonać rozkaz. Generał Kutrzeba zatrzymał się w dworze Mchówek koło Izbicy, gdzie miał przygotowaną bojową kwaterę. Wracał z Torunia, po rozmowie z dowódcą walczącej na północy Armii "Pomorze", generałem Władysławem Bortnowskim. Naczelne Dowództwo zmieniało decyzje. Marszałek Rydz - Śmigły zgodził się, aby armia Kutrzeby wspomogła Armię "Łódź", której sytuacja była już tragiczna. Szybko jednak ten rozkaz odwołał, nakazując odwrót Armii "Poznań" do linii Wisły. 17:00 HISTORIA POLSKI - ZAGRABIONY, ODNALEZIONY, ODZYSKANY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021 Reżyseria: Leszek Staroń Scenariusz: Leszek Staroń Zdjęcia: Michał Bożek, Aleksander Trafas Losy ołtarza głównego w Bazylice Mariackiej w Krakowie, zwanego potocznie Ołtarzem Mariackim, już od momentu podjęcia decyzji o jego wykonaniu przez norymberskiego rzeźbiarza Wita Stwosza (Veit Stossa) były nierozerwalnie związane z polityką. Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku Polska jako pierwsza doświadczyła na sobie grabieży przez Niemców dzieł sztuki na niespotykaną dotychczas skalę, której w Polsce przyświecał cel usankcjonowania prawnego zdobytych ziem jako należących do dziedzictwa kulturowego Niemiec. Takim koronnym dowodem miał być Ołtarz Mariacki, który po zagrabieniu został przewieziony i ukryty w Norymberdze. Po jego odnalezieniu przez amerykańskie specjalne oddziały poszukujące i identyfikujące zagrabione dzieła sztuki, a powstałe z polskiej inicjatywy, ołtarz w ramach token restitution został w 1946 roku zwrócony Polsce, ale nie oznaczało to jego powrotu do Bazyliki Mariackiej. Walka z komunistyczną władzą trwała do października 1956 roku i dopiero w 1957 roku stało się możliwe ponowne umieszczenie Ołtarza w kościele. 17:50 WOJOWNICY CZASU - BITWA TRZECH MARSZAŁKÓW, CZYLI ANIELIN 1914 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Cykl "Wojownicy czasu" prezentuje historię i tradycję polskich formacji wojskowych. Kolejne odcinki opowiadają o wyjątkowych ludziach, zapomnianych bitwach i przedmiotach. Program jest zrealizowany we współpracy z pasjonatami historii, którzy możliwie wiernie i widowiskowo starają się ją odtworzyć. 18:25 FLESZ HISTORII - ODC. 692 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2024 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:50 CZAS HONORU - ODC. 13 WŁADEK Serial wojenny, 44 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Lena z trudnością adaptuje się do życia po aryjskiej stronie. Czesław prosi Marię o dostarczenie Władkowi zarazków tyfusu. Jeśli chłopak zachoruje, zostanie przewieziony do szpitala, skąd łatwiej będzie go odbić. Karol dowiaduje się, że jego siostra nie żyje. Niemcy cały czas go oszukiwali. Antek rozpoznaje zdjęcie Karola. Wie, że jest on zdrajcą. Karol odwiedza Wandę, przyznaje się, że ją oszukiwał, ale ostrzega też, że grozi jej aresztowanie i nalega, żeby wyjechała z Warszawy. Rozpoczyna się akcja odbicia Władka. 19:35 ZAMKI KRESOWE RZECZYPOSPOLITEJ - ŻÓŁKIEW Reportaż, 18 min, Polska, 2005 Autor: Jerzy Janicki Reżyseria: Jerzy Janicki Scenariusz: Jerzy Janicki Aktorzy: Jadwiga Pechaty, Zbigniew Chrzanowski Historia miasta założonego w 1601 roku przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Zwiedzamy najbardziej znane zabytki: ruiny zamku, który stał się po Wilanowie ulubionym miejscem odpoczynku Jana III Sobieskiego (cytat z listów do Marysieńki), barokowy kościół farny, w którego podziemiach znajdują się sarkofagi rodziny Żółkiewskich i Sobieskich, kościół dominikanów, synagogę oraz renesansowy rynek, jeden z najpiękniejszych w całej Galicji. Całość ilustruje ogromna liczba ikonografii, dawne litografie ukazujące rynek, kamieniczki i kościoły. Przedstawiono również fragmenty współcześnie nakręconego filmu dokumentalnego dotyczącego pobytu polskiego teatru ze Lwowa z dramatem Jana Kochanowskiego "Odprawa posłów greckich". 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KRÓL ARTUR I RYCERZE OKRĄGŁEGO STOŁU (KING'S ARTHUR AND THE KNOGHTS OF THE ROUND TABLE 11/68) Cykl dokumentalny, 112 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel "Historia w postaciach zapisana" to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 22:00 RZYM. OSIEM PRZEŁOMOWYCH DNI - ODC. 1. OSTATNIA BITWA HANNIBALA (8 DAYS THAT MADE ROME) Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jim Greayer Wielokrotnie nagradzana historyk Bettany Hughes przemierza rzymski świat w tej ośmioczęściowej historii starożytnego Rzymu. W serii widzowie poznają osiem przełomowych dni, które definiują niezwykły sukces Imperium Rzymskiego oraz serię wydarzeń, które ostatecznie zakończyły się upadkiem rzymskiej republiki. Odc. 1 - "Rzym rośnie w siłę, ostatni bój Hannibala". Scypion pokonuje Hannibala w bitwie pod Zamą, 19 października 202 p.n.e. 22:45 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEDZY OPERACJI NEPTUN ODC. 1/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 1 THE D - DAY SPIES) Cykl dokumentalny, 50 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej: Montagu, Garbo, Fuchs, Penkovsky. Te nazwiska mogą z pozoru nic nie znaczyć, ale ci ludzie zmienili bieg historii. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Zobaczymy, jak pewien mężczyzna założył 24 tożsamości, aby zasymulować istnienie szpiegowskiego pierścienia. Zobaczymy, jak naukowcy z tajnych agencji przekazali ZSRR ultrapoufne plany dotyczące bomby atomowej. Odkryjemy zakodowane wiadomości, niewidoczny atrament, mikrofilmy i wszystkie niesamowite taktyki przesyłania ściśle tajnych informacji. Dzięki analizie odtajnionych dokumentów, archiwów, rekonstrukcji, wywiadów ze znanymi ekspertami i byłymi tajnymi agentami ta seria dokumentalna pozwoli nam zajrzeć w umysły i metody działania tajnych agentów. Garbo, Tricycle, Treasure, Brutus i Bronx - brytyjscy szpiedzy z czasów II Wojny Światowej. Ich misja: oszukać Adolfa Hitlera, by zabezpieczyć lądowanie w Normandii. Podwójni agenci, atrapy, fałszywe informacje przesyłane dyplomatom. To był doskonały plan. Życie w cieniu zmieniło tych pięcioro agentów w mistrzów podstępu. Oto utajniona historia trzech nieznanych mężczyzn i dwóch kobiet. Churchill chciał zaskoczyć nazistów, bo to był jedyny sposób na sukces. Zamierzali przekonać Hitlera, że pod koniec lata 1944 dojdzie do kilku desantów: w Calais, w Norwegii, na południowym zachodzie Francji i na Morzu Śródziemnym, z dala od rzeczywistego miejsca lądowania: Normandii. Aby uwiarygodnić swój plan, alianci stworzyli fikcyjną Pierwszą Grupę Armii Stanów Zjednoczonych, w skrócie FUSAG, stacjonującą w południowo - wschodniej Anglii. Dowodził nią prawdziwy generał George Patton, dobrze znany Niemcom z kampanii w Afryce Północnej i na Sycylii. To, co stało się później - lądowanie w Normandii, jest uznawane za jedną z najbardziej nadzwyczajnych akcji militarnych XX wieku, ale historia niemal zapomniała o wyjątkowej kampanii dezinformacyjnej, która umożliwiła desant. Gdyby kampania się nie powiodła lub została ujawniona, skutki byłyby opłakane. Możliwe, że rozmawialibyśmy dziś po niemiecku. Podwójni agenci w genialny sposób oszukali Niemców. 23:40 "SENSACJE XX WIEKU" - STRAŻNICY SKARBÓW (STRAŻNICY SKARBÓW) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jerzy Bończak, Adam Woronowicz, Mateusz Jordan Młodzianowski, Mariusz Jakus, Kazimierz Mazur To niezwykła historia, która do dziś rozpala emocje wśród historyków, poszukiwaczy skarbów i mieszkańców Dolnego Śląska. Skrzynie pełne złota, które Niemcy planowali wywieźć z zagrożonego oblężeniem Armii Czerwonej Wrocławia, ostatecznie trafiły w nieznane dotąd miejsce. O tym gdzie złoto zostało ukryte, nie wie nikt, ale punktem wyjścia do rozwikłania tej tajemnicy są trzy postaci. Generał Reinhard Gehlen, który przez trzy lata kierował oddziałem niemieckiego wywiadu wojskowego na ZSRR, a po wojnie budował wywiad RFN. SS - Sturmbannführer Otto Skorzeny - dowódca specjalnego oddziału komandosów, nazywany najgroźniejszym człowiekiem w Europie. Uważa się, że po wojnie dowodził tajną organizacją byłych esesmanów. Herbert Klose, prawdopodobnie policjant z Prezydium Policji we Wrocławiu, człowiek, który mógł znać miejsce ukrycia największego skarbu XX wieku. Po wojnie pozostał w Polsce, ukrywając się pod fałszywymi dokumentami nieopodal Wrocławia. Na co dzień pracował jako weterynarz, ale jego głównym zadaniem miało być strzeżenie ukrytego skarbu. Na jego trop wpadł UB, ale podczas przesłuchania nie zdradził on tajemnicy. To, co łączyło wysokiej rangi oficerów SS oraz ich udział w rabunku i ukryciu złota jest jedną z niewyjaśnionych i najbardziej strzeżonych tajemnic XX wieku. W tym odcinku serii Sensacje XX wieku w główne role wcielą się m.in. Adam Woronowicz i Jerzy Bończak. 00:30 SONDERGHETTO Film dokumentalny, 52 min, Białoruś, 2018 Reżyseria: Ludmiła Klincowa Scenariusz: Borys Gersten We wrześniu 1941 r. do Mińska przyjechał z Hamburga niezwykły pociąg. Wszyscy jego pasażerowie byli Żydami. Myśleli, że będą żyć w lepszych warunkach niż dotąd. Nawet zapłacili za przejazd. W Mińsku zostali umieszczeni w specjalnej części getta - Sondergetto. Później przyjeżdżały pociągi z innych miast w Niemczech, Austrii, Czechach, Polsce, ale wszyscy pasażerowie tych pociągów byli nadal nazywani w Mińsku hamburskimi Żydami. Z prawie 24 tysięcy osób przeżyło tylko kilka. Bohaterami filmu są dzieci wojny z Niemiec, Kanady, Wielkiej Brytanii, które nie powinny były przeżyć. Ale przeżyły. Są świadkami potwornej zbrodni. 01:25 PIASKI IWO JIMY (SANDS OF IWO JIMA) Film fabularny, 105 min, USA, 1949 Reżyseria: Allan Dwan Oddział amerykańskich rekrutów zostaje wysłanych na wyspę Iwo Jimę, którą planuje odbić z rąk Japończyków. 03:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KU FUNDAMENTOM LEGENDY ODC. 266 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 03:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia i prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.