TVP Kultura Poniedziałek, 23.12.2024 Zmiany z dnia 20.12.2024 w stosunku do raportu z dnia 17.12.2024 (dodano pozycję programową) 08:25 NOBEL NA LUDOWO Reportaż, 30 min, Polska, 2024 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska, Gabriela Ruzicka W 2024 roku przypada setna rocznica przyznania Władysławowi Reymontowi Nagrody Nobla, a w 2025 roku setna rocznica jego śmierci. Z tej okazji w reportażu realizowanym dla TVP Kultura przypomnimy postać Noblisty i jego dzieło, które dopiero od niedawna przeżywa renesans popularności, dzięki kolejnej adaptacji filmowej. "Chłopi" to bez wątpienia książka niezwykle ważna dla naszej kultury, trzykrotnie przeniesiona na duży ekran, a jej autor - właśnie za swoją chłopską epopeję - w wyścigu o literacką Nagrodę Nobla zwyciężył z Thomasem Hardym, Maksimem Gorkim i Tomaszem Mannem, a na polskim gruncie ze Stefanem Żeromskim. Większość zachowanych rękopisów Reymonta, w tym najcenniejsze dwa tomy "Chłopów", uznawanych do tej pory za szczególnie realistyczny obraz polskiej wsi, przechowuje Biblioteka Ossolineum. Jako że wrocławski zbiór jest obecnie najbardziej integralną i kompletną spuścizną Noblisty, z okazji stulecia zdobycia tego lauru, został w 2024 roku wpisany na Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Te wyjątkowe autografy pokażemy w naszym reportażu. Poza tym przybliżymy okoliczności przyznania nagrody wieńczącej literacki sukces doskonałego reportażysty i autora powieści, które weszły do kanonu literatury polskiej. Spróbujemy przyjrzeć się warsztatowi pracy Władysława Reymonta i pozycji przez niego wypracowanej wśród twórców sobie współczesnych, ale też zastanowić się nad odczytaniem tej powieści dzisiaj, szczególnie w kontekście postaci Jagny, która ewoluowała w kolejnych adaptacjach dzieła. W reportażu postaramy się skonfrontować przedstawiony w epopei obraz dziewiętnastowiecznej wsi i chłopów, ich mentalności, praw czy miejsca w społeczeństwie, z opisanym w ostatnich latach, na przykład w bestsellerowych "Chłopkach". Nie zabraknie w nim również fragmentów adaptacji książki oraz ich interpretacji - powieść cały czas inspiruje nie tylko twórców filmowych, teatralnych i musicalowych, ale także muzyków czy artystów wizualnych - potwierdzając, że niesie nadal żywy i uniwersalny przekaz. (dodano pozycję programową) 12:35 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JAN MATEJKO - UNIA LUBELSKA Magazyn, 6 min, Polska, 2024 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Twórcy programu, Anna Zakrzewska i Tomasz Filiks odwiedzają kolejne muzea w Polsce przybliżając ich najcenniejsze zbiory. Każdy odcinek poświęcony pojedynczej pracy zachęca do odwiedzania konkretnych instytucji. W kolejnej, premierowej odsłonie cyklu prezentowane będą dzieła z kolekcji Muzeum Narodowego w Lublinie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 13:40 INFORMACJE KULTURALNE Informator kulturalny, 15 min, Polska, 2024 Przegląd najważniejszych wydarzeń kulturalnych. Podroż po wystawach, kinach, teatrach, a także rozmowy i opinie czołowych postaci ze świata kultury. W programie: - premiery filmów: "Saint - Exupery. Zanim powstał Mały Książę" w reż. Pablo Aguero oraz "Mufasa. Król Lew" Barry'ego Jenkinsa - premiery książkowe: "Dunder albo kot z zaświatów" Radka Raka oraz "I rak ryba. Stworzenia polityczne PRL - u" Moniki Milewskiej - premiery teatralne "Inne Rozkosze" Jerzego Pilcha w reż. Jacka Głomba w Teatrze Narodowym w Warszawie oraz "Latający potwór spaghetti" w reż. Mateusza Pakuły w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie; - wystawa "To wszystko da się zrealizować" zorganizowana z okazji 30 - lecia powstania Muzeum Manggha opowiadająca o życiu i twórczości Andrzeja Wajdy i Krystyny Zachwatowicz - Wajdy, Fundatorów Instytucji, a także wystawa poświęcona Andrzejowi Wajdzie w National Film Archive of Japan - koncert "Lądek Dobrej Nadziei" - 22 grudnia dla artystów, którzy stracili w powodzi swoje instrumenty i miejsca pracy - trasa koncertowa zapowiadająca nową płytę Tomka Ziętka - medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis dla Wojciecha Trzcińskiego (dodano pozycję programową) 14:00 CHLEBA NASZEGO POWSZEDNIEGO Film TVP, 50 min, Polska, 1974 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Jan Himilsbach, Janusz Zaorski Zdjęcia: Jan Hesse Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Bolesław Płotnicki, Małgorzata Pritulak, Kazimierz Krzaczkowski, Janusz Bukowski, Jan Himilsbah "Piękny filmowy poemacik, jakby przypowieść, ballada, fantazja wpisana w aktualne realia" - tak krytyka określiła jeden z wcześniejszych filmów Janusza Zaorskiego (w telewizji debiutował w 1971 roku filmem "Na dobranoc"; debiut fabularny reżysera to "Uciec jak najbliżej", rok 1972). Przypowieść na temat "chłopskości", tego, co stanowi istotę tego pojęcia - przywołuje świat prostych, elementarnych wartości, takich jak rodzina, praca, tradycja, jak szacunek dla chleba, dla wszelkiego żywego stworzenia. Te wartości, potrzebne ludziom jak "chleb nasz powszedni", uosabia patriarchalny chłop, spoglądający na współczesny świat z wyżyn wielowiekowej tradycji. Bohater, kreowany przez Bolesława Płotnickiego, przybywa do Warszawy wraz z synem. Zatrudniają się na budowie Trasy Łazienkowskiej, zamieszkują w hotelu robotniczym. Wiejskie przysmaki owinięte w czyste płótno, celebrowanie codziennych czynności, odmienna kultura bycia rodem z tradycyjnej polskiej wsi - budzą zdumienie tutejszego towarzystwa. Przybysze, zwłaszcza ojciec, wcale nie wstydzą się swego pozornego "zacofania". Przeciwnie, to właśnie on, pełen dostojeństwa chłop, sceptycznie ocenia miejskie zwyczaje i mentalność. Jego upór, rzetelność, wrodzona szlachetność, przywiązanie do ziemi utożsamianej z ojczyzną - czynią z niego postać monumentalną. Gdy w olbrzymim kożuchu i czapie spaceruje po mieście, to choć jest tylko stróżem na moście Łazienkowskim, przypomina legendarnego Piasta Kołodzieja. (zmodyfikowano nagłówek) 18:05 HALA ODLOTÓW - /27/ Talk-show, 44 min, Polska, 2024 Reżyseria: Jarosław Minkowicz Scenariusz: Katarzyna Janowska Prowadzący: Katarzyna Janowska Wykonawcy: Marcin Baliński Hala Odlotów jest widowiskiem artystyczno - publicystycznym, w ramach którego znani artyści komentują aktualne wydarzenia, prezentując przy tym swoje najnowsze dokonania. Neuroróżnorodność to atut czy przekleństwo? Czy atypowe dzieci mogą uczynić macierzyństwo doświadczeniem ekstremalnym? W jaki sposób można wspierać osoby w spektrum autyzmu, z ADHD, dysleksją, dysgrafią i dyskalkulią? W jakim stopniu pomocna może być kultura? (dodano pozycję programową) 04:00 KULTURA NA ŻYWO - KWADROFONIK I ADAM STRUG - REQUIEM LUDOWE Koncert, 55 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Kwadrofonik, Adam Strug W ramach projektu "Kultura na żywo" będziemy transmitować koncert Requiem ludowe - efekt współpracy zespołu Kwadrofonik i Adama Struga. Artyści nawiązują w nim do narodowego dziedzictwa kulturowego, łącząc barokowe melodie oraz teksty zawarte w XIX - wiecznym Śpiewniku Pelplińskim. Kwadrofonik, jedyny tego typu kwartet w Polsce i jeden z niewielu na świecie, powstał z połączenia dwóch duetów: fortepianowego i perkusyjnego. Tworzą go Emilia Sitarz i Bartłomiej Wąsik (Lutosławski Piano Duo) oraz Magdalena Kordylasińska i Miłosz Pękała (Hob - beats Duo). Artyści wykonują muzykę współczesną, transkrypcje dzieł symfonicznych oraz własne utwory. Adam Strug, śpiewak i instrumentalista, popularyzator pieśni polskich. Jest założycielem zespołu śpiewaczego Monodia Polska, który specjalizuje się w wykonaniach pieśni przekazywanych w tradycji ustnej. Ma na koncie dwa albumy autorskie: "Adieu" oraz "Strug. Leśmian. Soyka".