Wiadomość została wysłana.
Planetoida 2024 BX1 została odkryta przez węgierskiego miłośnika astronomii Krisztiána Sárneczkiego zaledwie na 3 godziny przed wejściem w ziemską atmosferę. Obserwator zidentyfikował tor lotu obiektu i poinformował, że wejdzie w ziemską atmosferę na zachód od stolicy Niemiec. Obiekt miał średnicę około 1 metra. Planetoida eksplodowała w atmosferze, a ognista kula widoczna była nie tylko w Niemczech, ale również w Polsce i Czechach. Fragmenty kosmicznej skały zostały odnalezione przez zespoły z Niemiec i Polski. Wstępna ocena wskazuje na to, że meteoryt należy do bardzo rzadkiej grupy Aubrytów.
W momencie odkrycia planetoida 2024 BX 1 miała pozorną jasność 32,8 mag, co czyni ją jedną z najsłabszych planetoid, jakie kiedykolwiek odkryto.
Odłamki meteorytu odnalezione przez niemieckich poszukiwaczy mają masę 5,3 i 3,1 gramów. Dwa największe fragmenty 2024 BX1 odnalezione przez Polaków są znacznie większe i ważą odpowiednio 170 i 225 gramów.
W wywiadzie dla TVP Nauka proces szukania oraz znaczenie odnalezienia meteorytu opisuje Filip Nikodem – członek polskiej ekipy poszukiwawczej spadku 2024 BX1.
Dlaczego szukamy meteorytów?
- Po pierwsze jest to fantastyczna przygoda - znaleźć kawałek planetoidy z Kosmosu, która przez miliony lub miliardy lat krążyła gdzieś po Układzie Słonecznym i potem spada na Ziemię. To niezwykłe odnaleźć taki meteoryt i trzymać go w ręku. Jest to bardzo rzadki materiał na naszej planecie. Jest również bardzo cennym materiałem do badań, który dostarcza nam wielu informacji o tym jak kształtował się Układ Słoneczny, planety i planetoidy.
Jak wygląda proces poszukiwania meteorytów?
- Zazwyczaj szuka się meteorytów, które spadły na Ziemię wiele tysięcy lat temu. Można je znaleźć na pustyniach, wyschniętych jeziorach solnych w USA, pustyniach lodowych Antarktydy, ale i również w Europie. Inaczej szuka się świeżych spadków, które spadły tygodnie czy nawet dni temu wcześniej.
- Sam przelot meteoroidu (meteor, który wpadł w atmosferę – przyp. redaktora) jest często widoczny i bardzo spektakularny. Ma postać bolidu - tak zwanej spadającej gwiazdy. Często taki meteoroid rejestrują kamery rozmieszczone w całej Europie połączone w sieć obserwacyjną. Na podstawie obserwacji naukowcy obliczają trajektorię i możliwe miejsce upadku. Publikowane są mapy z obszarami, na których spodziewane jest odnalezienie fragmentów. Następnie zjeżdżają się poszukiwacze, zorganizowane grupy wysłane przez instytucje naukowe i muzea. Wtedy wszyscy razem starają się odnaleźć fragmenty meteorytu. Narzędziem wykorzystywanym w poszukiwaniu meteorytów jest nieuzbrojone sprawne oko i podstawowa wiedza z zakresu wyglądu meteorytów. Przeczesuje się obszar po obszarze w zależności od możliwości.
Czy czas odnalezienia meteorytu ma znaczenie? Jak erozja wpływa na meteoryty?
- Czas odnalezienia meteorytu ma znaczenie, szczególnie pod względami naukowymi. W meteorytach znajdują się nietrwale izotopy (szczególne warianty pierwiastków chemicznych – przyp. redaktora), które świadczą o warunkach panujących w Kosmosie i pochodzeniu meteorytu. Im szybciej meteoryt dostarczymy do badań tym wyniki są bardziej szczegółowe i wnoszą większą wartość naukową. W przestrzeni kosmicznej nie ma wody w stanie ciekłym, a na powierzchni Ziemi panują zupełnie inne warunki i woda jest obecna w znacznych ilościach. Wahania temperatury oraz woda są czynnikami powodującymi, że żelazo zawarte w meteorytach zaczyna rdzewieć (metale utleniają się – przyp. redaktora). Mróz oraz inne warunki atmosferyczne sprawiają, ze meteoryt może zacząć się kruszyć i rozpadać na mniejsze kawałki co jeszcze przyspiesza utlenianie i erozję. Taki utleniony i pokruszony meteoryt trudniej też odszukać.
Czego możemy się dowiedzieć z analizy meteorytu?
- Możemy się dowiedzieć skąd pochodzi meteoryt - co jest jego ciałem macierzystym, z czego jest zbudowany. Możemy wyliczyć orbitę, po której poruszał się obiekt w przestrzeni kosmicznej.
- Meteoryty dzielą się na różne typy. Meteoryty żelazne, kamienne, żelazno-kamienne, chondryty o dużej i małej zawartości żelaza. Meteoryty są klasyfikowane również na podstawie zawartości innych pierwiastków i charakterystyk. Badając meteoryty możemy się dużo dowiedzieć na temat mineralogii i chemii w Kosmosie – warunkach panujących na planetach i planetoidach macierzystych.
Jaki obiekt może być ciałem macierzystym meteorytu, który udało się odnaleźć?
- Meteoryt, który spadł pod Berlinem jest z dużym prawdopodobieństwem Aubrytem. Do tej pory meteorytów tego typu znaleziono na Ziemi bardzo niewiele. Aubryty bardzo przypominają skały ziemskie - meteoryt pochodzi więc pierwotnie z bardzo dużego ciała. Ale dokładne źródło pochodzenia wciąż jest duża zagadką. Meteoroid, którego fragmenty odnaleźliśmy został zauważony jeszcze w przestrzeni kosmicznej. Trajektoria małej planetoidy została poznana zanim weszła ona w ziemską atmosferę i spadała na Ziemię. Na podstawie obliczonej orbity być może uda się ustalić ciało macierzyste, z którego pochodzi planetoida. Wszystkie elementy układanki można będzie teraz połączyć.
- Jednym z możliwych ciał macierzystych planetoidy jest duża planetoida Westa. Jednak nie jest to pewne.
- Około 60 lat temu odkryto inną planetoidę o orbicie podobnej do 2024 BX i te dwa obiekty mogą mieć wspólne pochodzenie. Jeśli uda się to potwierdzić będziemy mieli więcej wskazówek,aby wytypować pochodzenie planetoidy. Prawdopodobnie ciało macierzyste znajduje się gdzieś pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza.
