Wiosna jest przez wielu uznawana za najpiękniejszą porę roku. To czas, gdy natura budzi się do życia – kwitną kwiaty, zielenieją się drzewa, a świergot ptaków budzi nas coraz to wcześniejszą porą. Świat odzyskuje kolory, a poeci od lat starają się uchwycić ich rozpiętość za pomocą mniej lub bardziej wyszukanych słów
O wiośnie zwykle pisze się z zachwytem, podziwia się jej piękno, urodę. Przywołuje się obrazy, które napawają optymizmem. Są jednak i poeci, którzy tak łatwo nie zapominają o „spustoszeniu” wyrządzonym przez zimę. Wraz z nadejściem nowej pory roku coraz silniej odczuwają upływ czasu i częściej myślą o porządku ludzkiego życia. Stało się to tematem ich wierszy, w których dziś – obserwując zmieniający się krajobraz za oknem – możemy się zaczytywać.
William Blake „Wiosna”
„Na flecie zagrajcie!
Nim zmilknie całkiem.
Ptaków zachwyty
Zmierzchy i świty;
Słowika imię
Dźwięczy w dolinie
W powietrzu pliszki,
Weselny hałas,
Weselny hałas, by powitać Czas”.
Utwór „Wiosna” pochodzi ze zbioru „Pieśni niewinności i doświadczenia” Williama Blake'a z 1789 r. Jego układ został zainspirowany średniowiecznymi pieśniami: jest zrytmizowany, posiada rymy. Poeta hołduje w ten sposób nowej porze roku, wymieniając elementy natury, które najbardziej mu się z nią kojarzą. Jednocześnie konfrontuje je z ludzkimi działaniami, chociażby zestawiając w wierszu brzmienie fletu ze śpiewem ptaków. Celebruje wiosnę, nazywa ją „Czasem”, zwracając uwagę na wyjątkowość tej pory.
Julian Tuwim „Już w powietrzu wiosnę słyszę”
„Świat wiośnieje, w słońcu cały,
W świtach zórz…
Wróble się rozświergotały:
„Cóż, czy już?”
W wierszu „Już w powietrzu wiosnę słyszę” najbardziej urzekają zestawienia słów, co widać już w samym tytule. Podmiot liryczny „słyszy” wiosnę w powietrzu, przy czym bardziej pasującym tu słowem byłoby „czuję”. Jednak autor przede wszystkim zwraca uwagę na wrażenia słuchowe („wróble się rozświergotały”), które sygnalizują nadejście wiosny. Wprowadza też neologizm („świat wiośnieje”), którym zgrabnie ujmuje wszystko, co należy do atrybutów nowej pory roku.
Emily Dickinson „Jest takie światło wiosną”
„Wiosną – jest takie Światło –
Jakie się nie ukaże
O innej porze Roku
Ledwie nastanie Marzec,
A już Wiosna nadaje
Barwę Samotnym Polom –
Nauka jej nie nazwie –
Ale czuje ten Kolor”.
Emily Dickinson w swoim wierszu „Jest takie światło wiosną” ukazuje wiosnę jako wyjątkową porę roku, niepodobną do innych. Pisze o jej niezwykłej mocy nadawania kolorów, której nie są w stanie wytłumaczyć żadne teorie naukowe – jest ona bowiem czymś, co mieści się jedynie w sferze odczuwania i zmysłowego odbioru. To sprawia, że człowiek jest bliższy naturze, staje z nią w jednym szeregu, nie pokazując swej wyższości nad nią. „Jest takie światło wiosną” to utwór mówiący o cudownej harmonii bytu ludzkiego z przyrodą.
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska „Ogród”
„Gdy wiosna zaświta,
jest w ogrodzie raz ciemniej, raz jaśniej.
Wciąż coś zakwita, przekwita.
Wczoraj kwitło moje serce. Dziś jaśmin”.
„Ogród” to jednostrofowy wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, w którym poetka opisuje tytułowe miejsce, obserwując przeobrażenia, jakie zachodzą w nim wiosną. Raz roztacza się nad nim ciemność, a raz jasność, zaś kwiaty w nim kwitną, by potem znów przekwitnąć. Tak powstaje cały cykl przemian. Autorka znajduje w tym odbicie własnych przeżyć. Tak jak dla przyrody wiosna jest źródłem życiowej energii, tak dla poetki ożywczy powiew wnosi miłość. Kwitnące kwiaty i jasność to symbole kiełkującego uczucia. Ich przeciwieństwa (przekwitanie, ciemność) są natomiast znakiem gasnącego, miłosnego żaru.
William Szekspir „Sonet 98”
„Nie byłem z tobą, gdy hojna dłoń kwietnia,
W pysznej, wiosennej kroczącego krasie,
Duchem młodości wszelki twór uświetnia,
Że aż sam Saturn z śmiechu pękać zda się.
Lecz ani ptasząt śpiew ni różne kwiecie,
Te przeurocze kolory i wonie
Nie mogły przejąć mnie wieścią o lecie”.
„Sonet 98” Williama Szekspira opowiada o bólu związanym z rozstaniem. Żal jest na tyle dotkliwy, że nie pozwala podmiotowi lirycznemu docenić walorów wiosny – ignoruje fakt nadejścia nowej pory roku i zamiast tego pozostaje myślami w sercu mroźnej zimy. To kolejny przykład wiersza, w którym ludzkie uczucia i zjawiska zachodzące w przyrodzie są w ścisłym związku, niemal zależne od siebie – autor nie potrafi dostrzec wiosny, niosąc w sercu zimę i niewypełnioną pustkę po rozstaniu z bliską osobą.
Niewyczerpane są sposoby ujmowania wiosny w poezji, a przykłady przedstawione w artykule to tylko skrawek poetyckiej wyobraźni utrwalonej w licznych wierszach. Wiosna to niezwykle liryczna pora roku, skłaniająca do różnych przemyśleń, co sprawia, że jest jednym z najchętniej podejmowanych tematów przez mistrzów pióra.
