Regionalne potrawy na święta. Pascha wielkanocna i inne specjały

Pascha to popularny deser we wschodnich rejonach Polski, przygotowywany raz w roku na Wielkanoc. Jego stożkowy kształt jest nieprzypadkowy, ma bowiem symbolizować grobowiec Chrystusa. Danie jest dość proste do wykonania, ale należy pamiętać o kilku istotnych elementach.

Najważniejszym z nich jest zmielenie twarogu do uzyskania zwartej konsystencji. Pozostałe składniki to: miękkie masło, cukier puder, cukier wanilinowy i skórka z cytryny. Należy je ubić, dodając żółtka jajek, a następnie zmiksować z twarogiem. Po otrzymaniu jednolitej masy można dodać bakalie i opcjonalnie startą skórkę z pomarańczy.

Ostatni krok to nadanie deserowi charakterystycznej dla niego formy. W tym celu powinniśmy umieścić w dużej misce sitko i wyścielić je podwójnie złożoną gazą. Następnie wyłożyć ją naszą masą serową, zawijając wystające brzegi gazy na wierzch. Całość należy przykryć talerzem, obciążyć i włożyć na noc do lodówki. Na drugi dzień wystarczy tylko wyłożyć naszą paschę na talerz lub paterę, usunąć gazę i udekorować wedle uznania.

Składniki:

– 1 kg zmielonego twarogu,

– szklanka cukru pudru,

– opakowanie cukru wanilinowego,

– 250 g masła,

– 5–6 żółtek jaj,

– 100 g rodzynek,

– 50 g obranych migdałów,

– 50 g orzechów włoskich,

– 50 g skórki pomarańczy,

– 50 g suszonych moreli albo fig,

– pół łyżeczki startej skórki z cytryny,

– łyżka alkoholu.

Jest wiele rodzajów babek wielkanocnych. Najpopularniejsze z nich to: cytrynowa, piaskowa oraz najchętniej wypiekana na Śląsku, babka majonezowa. Sposób jej wykonania jest niezwykle prosty, a najważniejszym krokiem jest zastąpienie w przepisie masła majonezem. Ten nieoczywisty składnik nada ciastu lekkości i delikatności.

Zanim jednak go dodamy, w pierwszej kolejności powinniśmy oddzielić żółtka od białek, a w drugiej miseczce wymieszać mąkę pszenną, mąkę ziemniaczaną i proszek do pieczenia. Następnie ubić białka mikserem, dodać szczyptę soli, a gdy masa zgęstnieje, wsypać cukier i wanilię. Nadal ubijając, dodajemy po jednym żółtku i mieszamy całość ze suchymi składnikami. Gdy to zrobimy, będziemy mogli dodać majonez.

Na koniec wstawiamy ciasto do piekarnika nagrzanego do 180 stopni i pieczemy przez ok. 40 minut. Po ostygnięciu możemy posypać je cukrem pudrem.

Składniki:

– 4 jajka,

– 4 łyżki majonezu,

– pół szklanki mąki pszennej,

– pół szklanki mąki ziemniaczanej,

– 1 łyżeczka proszku do pieczenia,

– 180 g cukru,

– 1 opakowanie cukru waniliowego lub 1 łyżeczka esencji waniliowej,

– szczypta soli,

– opcjonalnie skórka starta z cytryny,

– cukier puder do dekoracji,

– łyżeczka masła do natłuszczenia formy.

Krzonówka to tradycyjna zupa wielkanocna przyrządzana w Małopolsce, podawana w świąteczną niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego. Jak sama nazwa wskazuje, jej głównym składnikiem jest chrzan, na który w okolicy Sułkowic dawniej mówiło się „krzan” albo „krzon”. Krzonówkę gotuje się na bazie serwatki i dodaje się do niej mięso, np. kiełbasę ze święconki. Można ją podawać z ugotowanym jajkiem na twardo lub posypaną posiekanym szczypiorkiem. Zupa idealnie komponuje się też z pajdą świeżego chleba.

Składniki:

– 250 g łopatki wieprzowej,

– 250 g surowego wędzonego boczku,

– 250 g wędzonych żeberek,

– wędlina, kiełbasa ze święconki (opcjonalnie),

– 2 l serwatki,

– 1 duży korzeń chrzanu,

– 1 por,

– 1 marchewka,

– 1 pietruszka,

– pół selera,

– 2–3 liście laurowe,

– 3–5 ziaren ziela angielskiego,

– 2 gałązki świeżego lubczyku,

– 50 g tartego chrzanu,

– 5 jajek,

– sól, pieprz.

Zylc to inaczej galareta, która od lat gości na wielkanocnych stołach mieszkańców Kaszub. Sposób jej przygotowania zależy od indywidualnych preferencji, ale są pewne stałe składniki, z których nie należy rezygnować. Jednym z nich jest mięso wieprzowe, najczęściej głowizna i nóżki, ale równie ważne są ocet (wlany do środka potrawy) i żelatyna. W zależności od tego, co lubimy, możemy dodać też marchewkę lub groszek.

Jeśli chodzi o sposób przygotowania, na początku powinniśmy opłukać mięso, a następnie włożyć je do dużego garnka, dodać warzywa, zalać wodą, posolić i dodać inne przyprawy. Całość gotujemy do momentu, aż mięso zrobi się miękkie. Następnie studzimy je, obieramy z kości i mielimy z warzywami maszynką o grubych oczkach. Do zmielonego mięsa dodajemy wywar pozostały z gotowania i mieszamy. Zagotowujemy, doprawiamy i przelewamy do słoików lub do salaterek.

Po ostygnięciu wkładamy do lodówki na całą noc. Na drugi dzień nasz zylc będzie gotowy do podania.

Składniki:

– 1 kg łopatki wieprzowej,

– 1 kg kości wieprzowych, najlepiej z karkówki,

– 1 nóżka wieprzowa,

– 1 marchewka średniej wielkości,

– 1 pietruszka,

– 1 cebulka,

– 1 czubata łyżeczka otartego majeranku,

– 3 ziarenka ziela angielskiego,

– 2 listki laurowe,

– sól, pieprz do smaku,

– 1 łyżeczka cukru,

– ocet.

Specjał z Mazowsza, przygotowywany z okazji Świąt Wielkanocnych. Danie to swój niezwykły smak zawdzięcza zakwasowi chlebowemu. Wyglądem przypomina tradycyjny bochenek chleba żytniego, a po przekrojeniu widać ukrytą w nim wędlinę. Jak je przygotować?

Przede wszystkim należy wymieszać w misce mąkę pełnoziarnistą, sól, drożdże oraz ciepłą wodę do uzyskania jednorodnego ciasta, a następnie wstawić je do lodówki na dwie doby. W dniu pieczenia wykładamy ciasto na stolnicę posypaną mąką, ale nie wyrabiamy go ani nie ugniatamy, a jedynie delikatnie rozciągamy palcami. Następnie wykładamy nasz placek szynką (ważne, by miała temperaturę pokojową, dlatego warto wyjąć ją z lodówki na ok. 40 minut przed układaniem).

Na koniec zawijamy ciasto z szynką w środku, sklejamy i wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 200 stopni na ok. 45–55 minut. Tak upieczoną szynkę w chlebie pozostawiamy do ostygnięcia i podajemy na ciepło z chrzanem lub na zimno z ćwikłą.

Składniki:

– 1,5 kg peklowanej szynki wieprzowej bez kości i ugotowanej,

– 3 szklanki mąki pełnoziarnistej,

– 1 i ¾ łyżeczki grubej soli,

– ½ łyżeczki suchych drożdży,

– 1 i ½ szklanki ciepłej wody.