Pierwszy Polak w kosmosie. Mirosław Hermaszewski: „Z orbity Ziemia jest piękna…”

Zobacz program „Polacy w kosmosie” w TVP VOD

Dokładnie 27 czerwca 1978 r. o godz. 17:27 naszego czasu statek kosmiczny Sojuz 30 wyniósł Mirosława Hermaszewskiego i Rosjanina Piotra Klimuka na orbitę okołoziemską. Polski generał do dziś pozostaje jedynym Polakiem w historii, który poleciał w kosmos. 

Mirosław Hermaszewski urodził się 15 września 1941 r. w Lipnikach jako najmłodsze z sześciorga dzieci Romana Hermaszewskiego i Kamili z domu Bielawskiej. Podobnie jak Władysław Hermaszewski, jego starszy brat i pilot Wojska Polskiego, od dziecka przejawiał zainteresowania lotnictwem oraz modelarstwem. 

Od 1960 r. Mirosław Hermaszewski działał w Aeroklubie we Wrocławiu, wziął udział w turnusie lotniczego przysposobienia wojskowego, jak również ukończył kurs akrobacji szybowcowej i rozpoczął naukę latania na samolotach typu CSS-13. Pod koniec 1961 r. został przyjęty do Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie jako kandydat na pilota myśliwskiego.

Edukację ukończył z wyróżnieniem i jako prymus został przydzielony do pułku obrony powietrznej w Poznaniu. W latach 1964–1978 służył w wojskach obrony powietrznej kraju, m.in. jako dowódca 11. pułku myśliwców we Wrocławiu, skąd w 1976 r. trafił do grupy kandydatów na kosmonautów w ramach międzynarodowego programu Interkosmos. Hermaszewski był jednym z 72 ochotników, którzy ubiegali się o możliwość odbycia lotu kosmicznego. Ostatecznie wybrano dwie osoby, a na zmiennika Mirosława został wyznaczony Zenon Jankowski. Następnie wybrańcy rozpoczęli szkolenie w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą, mające na celu przygotować ich do lotu orbitalnego.

W czerwcu 1978 r. Mirosław Hermaszewski wziął udział w trwającej osiem dni misji, podczas której dokonano 126 okrążeń Ziemi oraz ustanowiono kilka rekordów Polski zatwierdzonych przez Międzynarodową Federację Lotniczą. Podczas lotu kosmicznego załoga połączyła się ze stacją orbitalną Salut 6, na której przeprowadzono program badawczy.

Hermaszewski był nie tylko inżynierem pokładowym, ale również uczestnikiem eksperymentów naukowych, które obejmowały różne aspekty zachowania się organizmu człowieka w warunkach nieważkości. Polak prowadził także obserwacje zórz polarnych oraz wykonywał prace z zakresu teledetekcji.

– relacjonował Mirosław Hermaszewski ze stacji Salut 6, 30 czerwca 1978 r.

Po zrealizowaniu programu badawczego 5 lipca załoga wylądowała na stepach Kazachstanu.

Ciekawostką jest, że Hermaszewski w przestrzeń kosmiczną zabrał ze sobą m.in. miniaturowe wydanie „Pana Tadeusza”, faksymile pierwszego wydania „O obrotach ciał niebieskich” i rysunki systemu słonecznego Mikołaja Kopernika. 

Mirosław Hermaszewski zmarł 12 grudnia 2022 r. w wyniku komplikacji po przebytym zabiegu operacyjnym. Pod koniec roku został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.