W poniedziałek 22 kwietnia o godz. 21:10 antena TVP1 wyemituje jedno z najgłośniejszych przedstawień w dziejach Teatru Telewizji. Sztuka Tadeusza Różewicza pt. „Do piachu” opowiada historię partyzanckiego oddziału AK podczas II wojny światowej. W kontrowersyjnym spektaklu zrealizowanym przez Kazimierza Kutza zobaczymy m.in. Piotra Cyrwusa, Jerzego Trelę, Jerzego Nowaka oraz Jana Nowickiego.
„Do piachu”, czyli sztuka po przejściach
Sztuka Tadeusza Różewicza o przejmującym tytule „Do piachu” powstawała łącznie przez 17 lat – od 1955 do 1972 r. Gdy udało się ją ukończyć, minęło kolejne siedem lat, zanim ukazała się drukiem – publikację dramatu wstrzymywała cenzura.
Po wielu przejściach sztuka Różewicza w reżyserii Tadeusza Łomnickiego doczekała się w marcu 1979 r. prapremiery w Teatrze na Woli. Wkrótce jednak, z uwagi na kontrowersje, spektakl Różewicza wycofano z udziału w Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu, a następnie wskutek protestów akowskich kombatantów i na prośbę samego autora przedstawienie „Do piachu” zostało zdjęte z afisza.
Sukces „Do piachu” – sztuki, która zyskała nowe życie
Dużo większym sukcesem było przedstawienie „Do piachu” w reżyserii Kazimierza Kutza. Wkrótce po premierze we wrześniu 1990 r. zaliczono je do grona stu najlepszych spektakli Teatru Telewizji. To właśnie tę telewizyjną adaptację widzowie TVP1 obejrzą na antenie już w poniedziałek 22 kwietnia o godz. 21:10.
Polski krytyk i teoretyk teatru Jan Kott uznał „Do piachu” za jeden z trzech najważniejszych dramatów w powojennej Polsce. Na podium znaleźli się także „Emigranci” Sławomira Mrożka oraz „Antygona w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego.
W 2003 r. sztuka Różewicza została wystawiona po raz trzeci, tym razem przez Teatr Provisorium. Za jej reżyserię odpowiadał Janusz Opryński oraz Witold Mazurkiewicz.
O czym jest „Do piachu” i dlaczego budzi kontrowersje?
Sztuka „Do piachu” jest bezwzględną próbą demitologizacji niepodległościowego podziemia w czasie II wojny światowej, a także bezlitosną polemiką z romantyczną wizją walki zbrojnej jako męskiej przygody czy patriotycznego obowiązku.
Tadeusz Różewicz nie zawahał się przedstawić partyzanckiego życia z naturalistyczną brutalnością. Żołnierze leśnego oddziału w niczym nie przypominają romantycznych duchem młodzieńców z „Kamieni na szaniec”, czy „Kolumbów” z powieści Romana Bratnego. Są brudni, wulgarni i bardziej podobni do zwierząt niż ludzi. Pomimo to, jak mówi w pewnym momencie ich komendant, w większości są pełni „taktu” i dyskretnej godności. Trafiają się jednak wśród nich jednostki całkowicie zdemoralizowane, jak chociażby zapijaczony watażka Marek, brawurowo zagrany przez Jana Nowickiego. To właśnie Marek, niejaki Bury oraz wsiowy „przygłupek” Waluś pewnego dnia wypuszczają się na tzw. bandziorkę, po której Marek i Bury znikają bez śladu. Waluś z kolei daje się złapać. Śmiertelnie przerażony konsekwentnie wypiera się swego czynu. W wojsku obowiązują jednak porządek i karność. Koledzy z oddziału wiedzą doskonale, że naiwnego chłopaka czeka tylko jedna kara. Czy to właśnie on pójdzie „do piachu”?
Obsada „Do piachu”. Kto wystąpił w spektaklu Teatru Telewizji?
W spektaklu „Do piachu” w reżyserii Kazimierza Kutza wystąpili:
Piotr Cyrwus (Waluś), Jerzy Trela (Komendant), Jan Nowicki (Marek), Jerzy Nowak (Siekierka), Artur Dziurman (Ułan), Jakub Ulewicz (Kiliński), Andrzej Gazdeczka (Broda), Zbigniew Kozłowski (Kwiatek), Krzysztof Jędrysek (Bury), Andrzej Hudziak (Podchorąży), Marian Dziędziel (Korzeń), Henryk Majcherek (Sfinks), Ryszard Jasiński (Partyzant), Janusz Krawczyk (Żelazo), Leszek Świgoń (Szydełko), Jerzy Święch (Cywil), Jolanta Łagodzińska (Hanka), Edward Dobrzański (Ksiądz), oraz partyzanci: Jakub Kosiniak, Jacek Milczanowski, Ireneusz Pastuszak, Łukasz Rybarski, Wojciech Skibiński, Krzysztof Stawowy, Zbigniew Zaniewski.
„Do piachu” – twórcy
Autor: Tadeusz Różewicz
Reżyseria: Kazimierz Kutz
Reżyseria tv: Stanisław Zajączkowski
Scenografia: Bolesław Kamykowski
Kostiumy: Małgorzata Klewar
Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz
Gdzie obejrzeć „Do piachu” w reż. Kazimierza Kutza?
Telewizyjną adaptację sztuki „Do piachu” Tadeusza Różewicza, którą zrealizował Kazimierz Kutz, będzie można zobaczyć w poniedziałek 22 kwietnia o godz. 21:10 na antenie telewizyjnej Jedynki. Serdecznie zapraszamy!
