Teatr Telewizji prezentuje jeden z najgłośniejszych spektakli ostatnich sezonów. Sztuka Justyny Bilik i Marcina Wierzchowskiego ukazuje historię Zofii Paluch – chłopki, która została zamordowana. Przedstawienie „Piękna Zośka” z Teatru Wybrzeże jest dostępna na platformie TVP VOD w dwóch częściach.
Pewnego razu w Galicji
Tytułową bohaterką spektaklu jest Zofia Paluch, przez niektórych nazywana „piękną Zośką”. Już na początku widzowie poznają, jaki los spotkał młodą kobietę. Została bestialsko zamordowana, a głównym i jedynym podejrzanym pozostaje jej mąż Maciej.
Z sali sądowej twórcy przenoszą widzów do chwili zawarcia ślubu przez Paluchów. Choć Zosia jest szczęśliwa, że wyszła za Maćka, to już podczas wesela pojawiają się pierwsze różnice zdań na temat ich wspólnej przyszłości. On chce prowadzić gospodarstwo na wsi, a ona marzy, aby mieszkać w Krakowie i nadal pozować malarzom. Problemem staje się także rodzina dziewczyny – pojawia się konflikt o podział majątku, a jej siostra Aniela, która tkwi w nie do końca udanym i bezdzietnym małżeństwie, zazdrości Zofii, że ta może mieć dzieci.
Po ślubie życie Paluchów nie układa się najlepiej. Do Macieja wracają wojenne traumy, które próbuje stłumić alkoholem. Z kolei Zośka pragnie miejskiego życia. Jest jej nie po drodze z wiejską codziennością oraz byciem dobrą żoną i matką. Czy jednak na pewno to Maciej zabił żonę? A może ktoś inny chciał jej odebrać życie?
Prawdziwa historia, która wstrząsnęła Polską
Zofia Paluch, z domu Frontczak, była autentyczną postacią. Jako modelka pozowała do obrazów międzywojennych malarzy. W ten sposób zyskała sławę, a także otrzymała miano „pięknej Zośki”. Malowali ją tacy artyści jak Wojciech Kossak czy Piotr Stachiewicz. Była muzą drugiego z malarzy, który zresztą pojawia się w sztuce Bilik i Wierzchowskiego.
Zarabiała jako modelka, zanim poślubiła szewca Macieja. Później jedynie czasami dorabiała, pozując malarzom, aż w końcu przestała z powodu zazdrosnego męża. W małżeństwie Paluchów nie układało się najlepiej. Maciej był wobec żony agresywny i bił ją. Wreszcie Zofia opuściła męża i zabrała dzieci. Gdy pewnego dnia poszła do niego po alimenty, już nie wróciła. Została brutalnie zamordowana – jej ciało poćwiartowano, a potem wrzucono do rzeki. Serca i głowy ofiary nigdy nie odnaleziono. Zginęła 15 maja 1927 r. w wieku 28 lat. Sprawa jej zabójstwa wstrząsnęła całą Polską.
Wszystkie dowody i poszlaki wskazywały na Macieja Palucha. Mężczyzna nie przyznał się do winy i twierdził, że jego żonę pozbawili życia przestępcy, których wynajęła do zabicia jego. Potem miała pokłócić się z nimi i zostać przez nich zamordowana. Sąd nie uwierzył w tę wersję zdarzeń i skazał Palucha na piętnaście lat ciężkiego więzienia. Później Sąd Najwyższy obniżył karę do dwunastu lat. Paluch zmarł 9 lipca 1960 r. w Krakowie jako kloszard.
Słynny twórca biograficznych spektakli
Reżyserem i jednym z autorów sztuki jest Marcin Wierzchowski. Teatralny twórca zyskał ogromną sławę w 2016 r., kiedy wystawił spektakl „Sekretne życie Friedmanów” w Teatrze Ludowym w Krakowie. To opowieść o członkach zamożnej amerykańskiej rodziny, którzy dopuszczali się aktów pedofilskich.
W „Pięknej Zośce” Wierzchowski po raz kolejny dotyka trudnej, prawdziwej historii. Biografia Zofii Paluch, a zwłaszcza jej tragiczny finał, nadal poruszają i nie tracą na aktualności. Jest to kolejny spektakl biograficzny, dzięki któremu Wierzchowski zdobył uznanie widzów oraz krytyków.
Sceniczna prapremiera sztuki odbyła się w lipcu 2023 r. na jednej ze scen Teatru Wybrzeże w Gdańsku. W przedstawieniu wystąpili aktorzy teatralnego zespołu z Trójmiasta. W tytułową bohaterkę wcieliła się młoda aktorka Karolina Kowalska. Męża Zofii odtworzył Piotr Biedroń. Anielę, siostrę tytułowej postaci, zagrała Katarzyna Dałek, a jej małżonka Szczupaka – Maciej Konopiński. W roli malarza Piotra Stachiewicza wystąpił Marek Tynda.
Nagrody dla spektaklu „Piękna Zośka”
Przedstawienie z Teatru Wybrzeże zostało nagrodzone w 2024 r. na Festiwalu Boska Komedia w Krakowie, które jest najważniejszym przeglądem teatralnym w Polsce. Odtwórczyni tytułowej roli Karolina Kowalska zdobyła główną nagrodę aktorską. Z kolei Marcin Wierzchowski otrzymał statuetkę za najlepszą reżyserię. Jury przyznało również wyróżnienie za najlepszą reżyserię świateł Szymonowi Kluzie.
Kiedy i gdzie można oglądać spektakl „Piękna Zośka”?
Trzygodzinne przedstawienie z Teatru Wybrzeże zostało podzielone na dwie części. Pierwszą z nich można oglądać w serwisie TVP VOD TUTAJ. Z kolei druga część spektaklu jest dostępna TUTAJ.
