"Kobiałka z rozumem", czyli opowieść o tym, że chciwość, niegodziwość i podstęp, prędzej czy później zostaną ukarane, a bezinteresowna dobroć nagrodzona... Dawno, dawno temu, a może nie tak dawno, za górami, za lasami, a może gdzieś niedaleko... żył sobie pewien niegodziwy i chytry Kasztelan oraz jego podstępny sługa Szpon. Na dworze służy także Jaś, który opiekuje się Gąską. Szpon często wysługuje się Jasiem, wysyła go do wsi a to po truskawki, a to po chleb i masło, a to po podatki. Okoliczni chłopi są już bardzo biedni, bo Kasztelan zabrał im prawie wszystko, tak więc gdy Jaś puka kolejny raz do drzwi chłopskich chat, odchodzi z niczym. Pewnego razu w drodze powrotnej spotyka Piękną Panią. Za pomoc przy uszkodzonym kole wozu dostaje od niej obrus i zaklęcie, dzięki któremu na stole pojawiają się różne potrawy. Mimo protestów Gąski, pokazuje dar Kasztelanowi i Szponowi. Oczywiście w nocy Szpon kradnie mu czarodziejski obrus, a rano wysyła do wsi po zaległe podatki. Tym razem Jaś dostaje od Pięknej Pani baranka, który, gdy się nim potrząśnie, z runa sypie złotymi talarami. Choć Jaś próbuje go ukryć, Szpon znowu kradnie mu czarodziejski dar i wysyła w świat, by zdobył największy na świecie rozum, a zostanie Kasztelanem. Zmartwiony Jaś spotyka w lesie Piękną Panią i tym razem dostaje od niej kobiałkę z rozumem...