W 2024 roku przypada setna rocznica przyznania Władysławowi Reymontowi Nagrody Nobla, a w 2025 roku setna rocznica jego śmierci. Z tej okazji w reportażu realizowanym dla TVP Kultura przypomnimy postać Noblisty i jego dzieło, które dopiero od niedawna przeżywa renesans popularności, dzięki kolejnej adaptacji filmowej. "Chłopi" to bez wątpienia książka niezwykle ważna dla naszej kultury, trzykrotnie przeniesiona na duży ekran, a jej autor - właśnie za swoją chłopską epopeję - w wyścigu o literacką Nagrodę Nobla zwyciężył z Thomasem Hardym, Maksimem Gorkim i Tomaszem Mannem, a na polskim gruncie ze Stefanem Żeromskim. Większość zachowanych rękopisów Reymonta, w tym najcenniejsze dwa tomy "Chłopów", uznawanych do tej pory za szczególnie realistyczny obraz polskiej wsi, przechowuje Biblioteka Ossolineum. Jako że wrocławski zbiór jest obecnie najbardziej integralną i kompletną spuścizną Noblisty, z okazji stulecia zdobycia tego lauru, został w 2024 roku wpisany na Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Te wyjątkowe autografy pokażemy w naszym reportażu. Poza tym przybliżymy okoliczności przyznania nagrody wieńczącej literacki sukces doskonałego reportażysty i autora powieści, które weszły do kanonu literatury polskiej. Spróbujemy przyjrzeć się warsztatowi pracy Władysława Reymonta i pozycji przez niego wypracowanej wśród twórców sobie współczesnych, ale też zastanowić się nad odczytaniem tej powieści dzisiaj, szczególnie w kontekście postaci Jagny, która ewoluowała w kolejnych adaptacjach dzieła. W reportażu postaramy się skonfrontować przedstawiony w epopei obraz dziewiętnastowiecznej wsi i chłopów, ich mentalności, praw czy miejsca w społeczeństwie, z opisanym w ostatnich latach, na przykład w bestsellerowych "Chłopkach". Nie zabraknie w nim również fragmentów adaptacji książki oraz ich interpretacji - powieść cały czas inspiruje nie tylko twórców filmowych, teatralnych i musicalowych, ale także muzyków czy artystów wizualnych - potwierdzając, że niesie nadal żywy i uniwersalny przekaz.