Ma ponad 2 tys. lat i pachnie historią. Te miejsca warto zobaczyć w Paryżu

Trudno wskazać, kiedy dokładnie rozpoczęła się historia miasta zwanego obecnie Paryżem. Tereny dzisiejszej stolicy Francji zamieszkiwane były już w czasach prehistorycznych, zaś pozostałości po pradawnych osadach, jakie znaleziono w znajdującej się w samym sercu miasta dzielnicy Bercy, datuje się na lata 4000–3000 p.n.e. Jeszcze wcześniej nad Sekwaną swoje obozowiska mieli łowcy zbieracze z okresu mezolitu (8000 r. p.n.e.). Obecnie niewiele możemy powiedzieć o ich życiu.

Trochę lepiej da się przedstawić późniejsze dzieje Île-de-France. Opisał je w I w. p.n.e. w swoich pamiętnikach „O wojnie galijskiej” Juliusz Cezar. Kilkukrotnie wspomina w nich o plemieniu Paryzjów, których przywódcy rezydować mieli w Lucotocii, czyli właśnie w dzisiejszym Paryżu. Przyszły dyktator wspomina, iż „byli oni sąsiadami Senonów i za pamięci naszych ojców połączyli się z Senonami w jedną wspólnotę”. Najprawdopodobniej osiedlili się nad Sekwaną około 250 r. p.n.e. Następnie zbudowali forty oraz mosty i zaczęli wybijać monety oraz handlować z innymi osadami rzecznymi w Europie.

ZOBACZ: W Nicei odbędzie się Eurowizja Junior 2023. Dlaczego nazywana jest perłą Riwiery Francuskiej?

W 52 r. p.n.e. wojska Republiki Rzymskiej, znajdujące się pod komendą Tytusa Labienusa, podbiły ich ziemie i przejęły osady. Tak właśnie powstała Lutecja, a właściwie Lutetia Parisiorum, która była miastem garnizonowym. Z czasem zaczęła się rozwijać i już kilka wieków później miała własne forum, łaźnie, teatry, świątynie i amfiteatr. W III w. p.n.e. jej nazwę zmieniono na Civitas Parisiorum. 

To właśnie w tym okresie w mieście zaczęli pojawiać się wyznawcy chrześcijaństwa. Stało się to za sprawą pierwszego biskupa Paryża – św. Denisa. Legenda podaje, że został on ścięty przez legionistów, kiedy odmówił wyrzeczenia się swojej wiary. Miejsce, w którym dokonano egzekucji, to dzisiejsze Wzgórze Męczenników, na którym zbudowano dzielnicę Montmartre. Nocą szczątki kapłana zostały zabrane przez pobożną chrześcijankę Catule, która przeniosła jego ciało na tajny cmentarz Vicus Cattulliacus. To właśnie w miejscu grobu św. Denisa ma znajdować się słynna bazylika Saint-Denis, w której pochowanych jest wielu królów Francji. 

Tuż przez upadkiem imperium rzymskiego miasto zaczęto określać po prostu jako Parisius, co po łacinie oznacza właśnie Paryż. Stolicą został on już w 508 r. za czasów najwybitniejszego króla z dynastii Merowingów, czyli Chlodwiga I, który uznawany jest za pierwszego monarchę w dziejach królestwa Franków.

Na przestrzeni kolejnych stuleci Paryż był świadkiem najważniejszych wydarzeń historycznych. To właśnie w nim Hugo Kapet koronował się na pierwszego króla Francji w 987 r., dając oficjalny początek dzisiejszemu państwu. Bezpośredni oraz pośredni potomkowie wspomnianego władcy, z rodu Burbonów i Walezjuszy, na tronie zasiadali aż do XIX w., czyli de facto do czasu końca istnienia monarchii nad Sekwaną.

Kilka wieków później – w 1180 r. – powstał Luwr, który dziś jest najbardziej znanym muzeum świata. Początkowo nic nie zapowiadało, iż stanie się on placówką kulturalną. Rzeczona budowla, której najstarsze fundamenty można obejrzeć w podziemiach, pierwotnie pełniła rolę fortecy obronnej.

– pisaliśmy w artykule pt. „Skarb kultury w sercu Paryża. Luwr jest książką, którą uczymy się czytać”.

Wyjątkowo bogatą historię ma również słynna katedra Notre Dame, która zostanie ponownie otwarta dla turystów pod koniec 2024 r. Miejsce, znane m.in. dzięki słynnej powieści Victora Hugo „Katedra Marii Panny w Paryżu” i powstałym na jej podstawie produkcjom filmowym (w tym znakomitemu „Dzwonnikowi z Notre Dame” z Anthonym Quinnem, którego można obejrzeć w TVP VOD), zaczęto budować w czerwcu 1163 r.

To wtedy wmurowano, w obecności papieża Aleksandra III, kamień węgielny. Duchowny nie doczekał jednak zakończenia prac. Z dość oczywistych względów – konstruowanie katedry trwało ponad dwieście lat. Ukończona została w roku 1300 i od razu stała się symbolem Francji. To właśnie to miejsce wybrał na swoją koronację Napoleon Bonaparte. Trudno się dziwić – jego architektura jest imponująca. 

Katakumby paryskie, które rozciągają się na przestrzeni ponad 300 km (licząc wszystkie poziomy), są zarówno starsze, jak i młodsze od wymienionych wyżej budowli. Tak naprawdę ich początek sięga czasów Cesarstwa Rzymskiego, kiedy niewielka część tych podziemi – biorąc pod uwagę dzisiejsze rozmiary – służyła miastu jako kamieniołom.

Miejscem spoczynku zostały one w 1786 r. To wtedy Ludwik XVI nakazał znieść do tuneli pierwsze ciała z cmentarza znajdującego się w Les Halles, a następnie z innych nekropolii. Decyzja podyktowana była względami sanitarnymi. Cmentarze Paryża były wówczas już skrajnie przepełnione, a w kraju obawiano się kolejnego wybuchu epidemii dżumy, która dziesiątkowała w owym czasie Bliski Wschód i obszary Imperium Osmańskiego.

Turystyczną atrakcją paryskie ossuarium zostało niemal od razu. Podziemia, krótko po otwarciu, zwiedzili m.in. Napoleon Bonaparte i przyszły król Karol X. Można je było wówczas zobaczyć jedynie za specjalnym pozwoleniem, które wydawano przede wszystkim mieszkańcom majętnym oraz arystokracji. W 1814 r. otwarto je po raz pierwszy dla wszystkich. Napis nad bramą jest jednym z najbardziej charakterystycznych znaków kojarzonych z katakumbami. Nad bramą informuje on: „Arrête! C'est ici l'empire de la Mort” (pol. „Stop! To jest imperium śmierci”).

Tysiące wybitnych osobistości we Francji zostało pochowanych również na cmentarzu Père Lachaise w Paryżu. To najsławniejsza i największa nekropolia francuskiej stolicy. Założono ją w 1804 r. przy ogrodach podarowanych przez króla Ludwika XIV swojemu spowiednikowi Françoisowi de Lachaise. Nazywany był on przez władcę Père Lachaise, stąd nazwa zarówno cmentarza, jak i zielonych przestrzeni otaczających willę Mont-Louis. 

Po wybudowaniu cmentarza sprowadzono tam prochy wybitnych Francuzów, a wśród nich Piotra Abelarda i jego ukochanej Heloizy oraz Jeana de La Fontaine’a i Moliera. Nekropolia jest także miejscem spoczynku niektórych sławnych Polaków, w tym Fryderyka Chopina, Józefa Wysockiego, Marii Walewskiej oraz Eweliny Hańskiej, złożonej w mogile razem ze swoim mężem Honoriuszem Balzakiem. 

Na cmentarzu Père Lachaise leżą także Jim Morrison, Edith Piaf, Marcel Proust, Oscar Wilde, Georges Bizet i Maria Callas.

ZOBACZ: Najstarsze i najbardziej oryginalne. Te cmentarze zachwycają architekturą i historią

Francuska stolica ma oczywiście również i inne oblicze, a pierwszym bezwzględnie kojarzącym się z nią symbolem dla wielu osób jest słynna wieża Eiffla. To najwyższa budowla w Paryżu; do 1930 r. (do momentu powstania Chrysler Building w USA) była również najwyższym obiektem zbudowanym przez człowieka. Konstrukcja powstała w 1889 r. na potrzeby wystawy światowej. Miała być upamiętnieniem setnej rocznicy wybuchu rewolucji francuskiej.

Co ciekawe, od początku wzbudzała kontrowersje, a przeciwko jej budowie protestowało wiele osób związanych ze światem sztuki i kultury. „My, pisarze, malarze, rzeźbiarze, architekci i namiętni wyznawcy dotychczas nietkniętego pięknego Paryża, protestujemy z całych sił, z całym naszym oburzeniem w imieniu zlekceważonych francuskich mieszkańców, przeciwko wzniesieniu tej bezużytecznej i potwornej wieży Eiffla. Aby zrozumieć nasze argumenty, wyobraźcie sobie przez chwilę zawrotną, śmieszną wieżę, która dominuje nad Paryżem niczym gigantyczny komin, miażdżąc pod swoją barbarzyńską masą Notre Dame, więżę Saint-Jacques, Luwr, kopułę Les Invalides, Łuk Triumfalny, wszystkie nasze dobra upokorzone w tym upiornym śnie” – pisali autorzy petycji do władz miasta.

Ta okazała się bezskuteczna, a Gustave Eiffel wprost wykpił ją w prasie. „Moja wieża będzie najwyższą budowlą, jaką kiedykolwiek wzniósł człowiek. Czy nie będzie też na swój sposób imponująca? I dlaczego coś, co jest godne podziwu w Egipcie, miałoby stać się ohydne i śmieszne w Paryżu?” – odpowiedział, porównując swoje dzieło do piramid w Gizie. Następne lata pokazały, że w jego słowach kryło się wiele racji, a dziś wieża Eiffla jest najczęściej fotografowaną atrakcją turystyczną Francji.

Kolejną z interesujących konstrukcji w Paryżu jest słynny Łuk Triumfalny, który znajduje się na zachodnim skraju niemniej sławnych Pól Elizejskich. Monumentalny pomnik został ukończony w 1836 r. po blisko trzydziestu latach budowy (rozpoczętej w 1806 r. na zlecenie Napoleona Bonaparte). Tak cesarz uhonorował wszystkie osoby walczące i poległe podczas rewolucji francuskiej oraz w czasie wojen napoleońskich.

Na czterech filarach umieszczono reliefy przedstawiające konkretne sceny historyczne z lat 1792–1815. Z kolei na płaskorzeźbach znajdujących się na fasadach zaprezentowano najważniejsze bitwy i związane z nimi wydarzenia, które miały miejsce we wspomnianym okresie. Na łuku wyryto także ponad 660 nazwisk wysokich rangą wojskowych służących pod komendą Napoleona. Wymieniono siedmiu Polaków: Józefa Chłopickiego, Józefa Henryka Dąbrowskiego, Karola Otto Kniaziewicza, Józefa Feliksa Łazowskiego, Józefa Antoniego Poniatowskiego, Józefa Sułkowskiego oraz Józefa Zajączka.

Rok do roku w Dzień Bastylii w pobliżu pomnika odbywają się parady wojskowe z udziałem najwyższych władz państwowych. Żołnierze nie przechodzą jednak pod samym łukiem – ową tradycję uszanował nawet Adolf Hitler podczas niesławnej defilady zorganizowanej przez Niemców w 1940 r.

Paryż ma również oblicze rozrywkowe. Najjaskrawszym jego przykładem jest sławny Disneyland, który w 1992 r. został zbudowany jako czwarty tego typu park na świecie. Kompleks leży na przedmieściach stolicy Francji w miejscowości Marne-la-Vallée, znajdującej się około trzydzieści kilometrów na wschód od Paryża.

Miliony dzieci rok do roku odwiedzają „królestwo Walta Disneya”, przynosząc miastu krociowe zyski. Mówi się, że od momentu powstania zarobiło ono ponad 50 miliardów euro. Ta kwota jest wynikiem licznych odwiedzin – od 1992 do 2023 r. w Disneylandzie w Paryżu gościło ponad 270 milionów osób.

Miejsce podzielone jest na dwa parki tematyczne. To Disneyland Park oraz Walt Disney Studios. W każdym z nich na zwiedzających czekają inne atrakcje. Najbardziej charakterystyczną z nich jest Zamek Śpiącej Królewny. Ten sam, który widnieje na logo produkcji Disneya. Przegapić w Disneylandzie nie można oczywiście również słynnej Disneyland Railroad, czyli kolejki wożącej pasażerów dookoła całego kompleksu. Na miejscu są też dziesiątki innych atrakcji, których po prostu nie sposób wyliczyć.

To, co wymieniliśmy powyżej, to jedynie kilka z wielu interesujących punktów Paryża, który corocznie jest odwiedzany przez miliony turystów. Liczba wartych zobaczenia i odwiedzenia miejsc w stolicy Francji jest olbrzymia i nie sposób ich wszystkich wymienić w jednym artykule. To miasto po prostu trzeba zobaczyć!  

RS

Bibliografia:

Paul Souriau; Manon Souriau (1983). The Aesthetics of Movement. University of Massachusetts Press

Hugo, Victor. Dzwonnik z Notre-Dame, czyli Katedra Najświętszej Marii Panny w Paryżu (1831)