Wielu z nas nie wyobrażało sobie „Wieczorynki” bez kolejnej przygody sympatycznego misia z oklapniętym uszkiem, który szybko stał się nie tylko symbolem polskiej kultury dziecięcej, lecz także światowym fenomenem. Jak do tego doszło, że ta animowana postać przetrwała pokolenia? Oto historia jej twórcy Zbigniewa Rychlickiego oraz droga, jaką przeszedł Miś Uszatek – od literackich stron do kultowej animacji.
Od marzeń do światowej sławy
Zbigniew Rychlicki (ur. 17 stycznia 1922 r., zm. 10 września 1989 r.) od najmłodszych lat marzył o tworzeniu ilustracji i kiedy tylko mógł, podejmował ku temu odpowiednie kroki. Ukończył studia w Instytucie Sztuk Plastycznych w Krakowie w 1946 r., a w latach 1947–1948 pracował w Studiu Filmów Rysunkowych w Łodzi. W 1949 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie objął stanowisko dyrektora artystycznego w Instytucie Wydawniczym „Nasza Księgarnia”.
Jego kariera nabrała tempa właśnie dzięki pracy w tej instytucji. Stworzył tam ilustracje do ponad 150 książek, w tym do klasyki literatury dziecięcej jak „Plastusiowy pamiętnik” Marii Kownackiej, „Proszę słonia” Ludwika Jerzego Kerna czy „Podróże Guliwera” Jonathana Swifta. Wkład Rychlickiego w tworzenie ilustracji został zauważony, dzięki czemu został pierwszym i jedynym Polakiem odznaczonym prestiżowym Medalem im. Hansa Christiana Andersena, co przyniosło mu międzynarodowe uznanie.
Początki legendy Misia Uszatka
Historia Misia Uszatka zaczęła się kilka lat później, bo 6 marca 1957 r., gdy na łamach nowo powstałego czasopisma „Miś” zadebiutowała literacka postać stworzona przez Czesława Janczarskiego. To właśnie Rychlicki był odpowiedzialny za wygląd misia – ciepłe oczy, symetryczny uśmiech i charakterystyczne klapnięte uszko, które uczyniły z niego ulubieńca dzieci. Imię Uszatek nadały dzieci w wyniku specjalnie zorganizowanego konkursu.
Miś szybko zyskał ogromną popularność w Polsce, a jego sława wyszła daleko poza granice kraju. Ilustracje Rychlickiego były bowiem nie tylko piękne, lecz także zawierały edukacyjne przesłanie – każda z nich promowała wartości takie jak przyjaźń, odpowiedzialność czy empatia. Na początku Uszatek pojawiał się w czasopiśmie, gdzie pełnił rolę jego patrona, a z czasem stał się także bohaterem wielu książek.
Od książki do animacji – studio Se-Ma-For i „Przygody Misia Uszatka”
Ze względu na ogromną popularność ilustrowanego bohatera w 1975 r. Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For w Łodzi rozpoczęło pracę nad animowanym serialem o przygodach Uszatka, nad czym czuwał sam Rychlicki. Serial produkowano pod nazwą „Przygody Misia Uszatka”, jednak dla widzów był to po prostu „Miś Uszatek” i to właśnie ten tytuł funkcjonuje w polskiej świadomości społecznej do dzisiaj.
Animacja realizowana była techniką poklatkową i szybko zyskała status kultowej. Odcinki były emitowane w 22 krajach, w tym nawet w Japonii, gdzie Miś Uszatek stał się prawdziwą gwiazdą. W serialu, podobnie jak w książkach, przekazywano uniwersalne wartości, które przemawiały do dzieci niezależnie od kultury i miejsca zamieszkania. Do 1987 r. wyprodukowano w sumie 104 epizody dobranocki, z których każdy miał długość od 8 do 10 minut.
Dziedzictwo Misia Uszatka
Zbigniew Rychlicki zmarł 10 września 1989 r. podczas Biennale Ilustracji w Bratysławie. „Był to piątkowy wieczór. Czuł się bardzo zmęczony, ale starał się, by nikt tego nie zauważył. W sobotę nad ranem trafił do szpitala. Na niedzielny obiad, który był wcześniej zaplanowany, jego żona Halina przyszła sama. Zbyszek, podłączony do aparatury medycznej, przebywał na oddziale intensywnej terapii, skąd przesłał nam krótką wiadomość. Niestety, wieczorem jego serce, mimo wysiłków lekarzy, przestało bić. Stało się to w Bratysławie, w trakcie Biennale Ilustracji Bratysława ’89, co odbieram jako symboliczne wydarzenie” – wspominał Peter Čačko, przyjaciel artysty.
Postać Misia Uszatka żyje w sercach kolejnych pokoleń. Dzięki pracy Rychlickiego i Janczarskiego ten uroczy miś zajął miejsce w panteonie najważniejszych bohaterów literatury i animacji dziecięcej.
Wszystkie odcinki kultowego serialu „Miś Uszatek” można oglądać za darmo w TVP VOD. Zapraszamy!
Źródła:
https://culture.pl/en/artist/zbigniew-rychlicki
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C5%9B_Uszatek_%28posta%C4%87%29?utm
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C5%9B_Uszatek_%28serial_animowany%29?utm
https://muzeumkinematografii.pl/mis-uszatek/
