Kosmos od zawsze fascynuje nas swoją tajemniczością i pięknem. Dzięki nowoczesnym przyrządom, takim jak Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba i Hubble’a, możemy podziwiać najbardziej spektakularne obrazy wszechświata. Od tajemniczych mgławic po gigantyczne galaktyki – każda z tych fotografii to świadectwo nie tylko technicznych możliwości współczesnej astronomii, ale także prawdziwego cudu natury.
1. Gromada galaktyk SMACS 0723
Zdjęcie przedstawia gromadę galaktyk SMACS 0723, znajdującą się w konstelacji Ryby Latającej, taką, jaką była 4,6 mld lat temu. W 2022 r. zasłynęło ono jako najgłębszy i najostrzejszy znany obraz odległego wszechświata w podczerwieni, którego przedstawiony fragment ma mniej więcej rozmiar ziarenka piasku trzymanego na wyciągniętej ręce przez osobę stojącą na ziemi. Obraz jest połączeniem kilku zdjęć wykonanych w różnych zakresach fal, na co teleskop potrzebował łącznie 12,5 godziny. Samo ich złożenie trwało z kolei jedenaście dni.
2. Mgławica Pierścień
Na zdjęciu ukazano Mgławicę Pierścień, będącą klasycznym przykładem mgławicy planetarnej – obłoku gazu i pyłu powstającego, gdy gwiazda o średniej masie, taka jak Słońce, kończy swoje życie. Znana również jako M57 lub NGC 6720, znajduje się w naszej Galaktyce, w odległości ok. 2,3 tys. lat świetlnych od Ziemi.
3. Mgławica Carina
„Kosmiczne klify” to jedno z pierwszych i najbardziej spektakularnych zdjęć wykonanych przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (obok „Pierwszego głębokiego pola Webba”), opublikowane w 2022 r. To, co przypomina skaliste góry, jest w rzeczywistości krawędzią regionu NGC 3324, obszaru formowania nowych gwiazd, który znajduje się w pobliżu mgławicy Carina (NGC 3372) w konstelacji Kila, w odległości około 7,5 tys. lat świetlnych od Ziemi.
4. Westerlund 2
Zdjęcie przedstawiające gigantyczną gromadę Westerlund 2 zostało opublikowane z okazji 25. rocznicy wyniesienia Kosmicznego Teleskopu Hubble’a na orbitę. Obiekt ten znajduje się w aktywnym obszarze formowania gwiazd znanym jako mgławica Gum 29, położona 20 tys. lat świetlnych od Ziemi, w gwiazdozbiorze Kila.
5. Mgławica Tarantula
Mgławica Tarantula, uchwycona w 2022 r. przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, znajduje się w Wielkim Obłoku Magellana – największej galaktyce satelitarnej w pobliżu Drogi Mlecznej. Jej nazwa pochodzi od nazwiska słynnego portugalskiego podróżnika, który dostrzegł ten obiekt podczas swojej wyprawy dookoła świata w latach 1519–1522. Jako że wówczas nie uznał go za mgławicę, została ona odkryta właściwie dopiero w 1751 r. przez francuskiego astronoma Nicolasa-Louisa de Lacaille’a.
6. Galaktyka NGC 7049
Galaktyka NGC 7049, sfotografowana 7 kwietnia 2009 r. przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a, znajduje się w gwiazdozbiorze Indianina w odległości ok. 98 mln lat świetlnych od Ziemi. Na zdjęciu można dostrzec galaktyczne halo oraz porozrzucane w nim świetliste punkciki, czyli gromady kuliste, które liczą zazwyczaj od stu tysięcy do miliona gwiazd. Odkrywcą obiektu został w 1826 r. szkocki astronom James Dunlop.
7. Galaktyka Sombrero
Zdjęcie przedstawia galaktykę przypominającą kapelusz sombrero, od którego jej nazwa. Wykonano je między majem a czerwcem 2003 r. Można na nim zaobserwować sferyczne halo, utworzone z wielu gromad kulistych. Sombrero ma wielkie, jasne jądro i pierścień o średnicy liczącej 60 tys. lat świetlnych. Znajduje się w południowej części gwiazdozbioru Panny, w pobliżu konstelacji Kruka. Odkrywcą galaktyki w 1781 r. został francuski astronom Pierre Méchain.
8. Mgławica Kraba
Dokładnie pół wieku przed odkryciem galaktyki Sombrero angielski astronom John Bevis jako pierwszy zaobserwował mgławicę, której ostateczną nazwę nadał William Parsons. Obiekt ten znajduje się w gwiazdozbiorze Byka, ok. 6,3 tys. lat świetlnych od Ziemi. W centrum mgławicy jest pulsar – szybko obracająca się gwiazda neutronowa będąca pozostałością po supernowej SN 1054.
9. Galaktyka Andromedy
Galaktykę Andromedy odkryto w gwiazdozbiorze o tej samej nazwie; pochodzi od imienia mitologicznej królewny etiopskiej – córki Cefeusza i Kasjopei oraz żony Perseusza. Choć od naszej planety dzieli ją ok. 2,52 mln lat świetlnych, możliwe jest zaobserwowanie jej gołym okiem – pod postacią niewielkiej chmurki. Obiekt ten zawiera około pięćset gromad kulistych.
10. Galaktyka NGC 5530
Na zakończenie prezentujemy jedno z najnowszych zdjęć wykonanych przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a, na którym uwieczniona została galaktyka spiralna NGC 5530. Znajduje się ona w gwiazdozbiorze Wilka, możliwym do zaobserwowania na terenie Polski w okresie przejściowym między jesienią a zimą. Widoczna w centrum gwiazda wydaje się wyjątkowo duża i jasna – to efekt jej stosunkowo niewielkiej odległości od Ziemi, która wynosi zaledwie 10 tys. lat świetlnych.
