Kultura

Suita Debussy’ego. „Muzyka zaczyna się tam, gdzie słowo jest bezsilne”

Claude Debussy odszedł 25 marca 1918 roku. Fot. Nadar/Wkimedia Commons
Claude Debussy odszedł 25 marca 1918 roku. Fot. Nadar/Wkimedia Commons
podpis źródła zdjęcia

Claude Debussy uważany był za pioniera muzycznego impresjonizmu, choć osobiście nie przepadał za tą etykietą. Wśród najpopularniejszych utworów kompozytora można wyodrębnić „Clair de Lune”, czyli „Światło Księżyca”, który stanowi trzecią część fortepianowej suity zatytułowanej „Suite bergamasque”. Dlaczego muzyk opublikował go dopiero po piętnastu latach od skomponowania dzieła?

Achille-Claude Debussy już jako dziecko odczuwał awersję do swojego pierwszego imienia, wobec czego jeszcze przed trzydziestką zamienił Achillesa na Klaudiusza. Z biegiem kariery nadal bardzo wyraźnie podkreślał swoją tożsamość, dając do zrozumienia, że doskonale wie, kim jest i kim pragnie być. Gdy mianowano go muzycznym impresjonistą, Debussy uznał to określenie za bzdurne, ponieważ nie oddawało istoty jego twórczości. Niektórzy krytycy nazywali go zatem czołowym przedstawicielem modernizmu.

Wczesne lata Debussy’ego

Achille-Claude Debussy urodził się 22 sierpnia 1862 roku w Saint-Germain-en-Laye we Francji. Do fortepianu zasiadł, mając zaledwie siedem lat, choć w jego rodzinie nie przejawiano wówczas zainteresowań muzycznych. Claude był jednak bacznie obserwowany przez swoją matkę chrzestną, która pierwsza odkryła w dziecku muzyczny talent i czym prędzej posłała go na lekcje gry na fortepianie.

Debussy i jego nowatorska twórczość

Okazało się, że młody Debussy robi postępy w zaskakującym tempie. W wieku jedenastu lat został uczniem klasy fortepianu w prestiżowym konserwatorium muzycznym w Paryżu. Choć był niezwykle utalentowany, z trudem przychodziło mu zaliczanie egzaminów. Przedmiotem jego zainteresowań były kompozycje, na które miał własne pomysły. Niestety autorskie dzieła kreatywnego ucznia nie spotkały się z aprobatą wykładowców.

Debussy został doceniony dopiero po studiach, gdy w 1884 roku otrzymał Prix de Rome za najlepszą kompozycję, kantatę pt. „Syn marnotrawny” („L’enfant prodigue”). Mimo zaszczytnych osiągnięć pod koniec studiów wypromowanie własnej twórczości nie było dla niego łatwym zadaniem.
Choć Claude od początku miał zadatki na wirtuoza, bardziej od popisów technicznych w muzyce skupiał się na budowaniu nastroju. Twórczość Debussy’ego odzwierciedlała jego zainteresowanie antykiem, egzotyką, malarstwem i poezją. Uwielbiał nie tylko tworzyć muzykę, ale również ją opisywać. Debussy pisał felietony do „La Revue Blanche” i „Gil Blas”, a następnie, pod pseudonimem „Pan Ósemka” („Monsieur Croche”), podjął się relacjonowania koncertów i oper m.in. dla „La Revue SIM”.

Malarz dźwięku

Dzieła francuskiego kompozytora miały wprowadzać słuchaczy w spokojny i eteryczny nastrój, podobnie jak przebywanie na łonie natury, której piękno Claude starał się uchwycić właśnie za pomocą muzyki. Za manifest impresjonizmu w tej dziedzinie uważa się jedną z najpopularniejszych kompozycji Debussy’ego, „Clair de Lune”. Tytuł trzeciej części „Suite bergamasque” został zaczerpnięty najpewniej od wiersza Paula Verlaine’a, który wspomina w nim o bergamasce, dawnym ludowym tańcu włoskim. W utworze można wychwycić wpływ jawajskiego gamelanu, którego grą Debussy zachwycił się na wystawie światowej (z okazji Expo powstała m.in. wieża Eiffla) w Paryżu.

Choć Debussy napisał autorską suitę fortepianową już w 1888 roku, minęło piętnaście lat, zanim „Suite bergamasque” ujrzała światło dzienne. Claude aż do 1905 roku uważał, że nie jest to cykl wart publikacji. Tymczasem trzecia z czterech części suity stanowi jedno z jego najpopularniejszych dzieł oraz utworów muzyki klasycznej w ogóle.

Rocznica śmierci kompozytora

W 1909 roku Debussy otrzymał druzgocącą diagnozę: nowotwór. Zmarł 25 marca 1918 roku i, podobnie jak Chopin, został pochowany na paryskim cmentarzu Père-Lachaise. Ostatecznie jednak, zgodnie z wolą Claude'a, jego trumna została przeniesiona na Cmentarz Passy w zachodniej części miasta.

PG

Więcej na ten temat