Jego narodziny obrosły tajemnicą, a niektórzy opisują je niczym fragment z Ewangelii. Adam Mickiewicz, wielki poeta romantyczny, urodził się prawdopodobnie 24 grudnia 1798 r. i od razu został namaszczony jako pisarz. Jak dopełniło się przeznaczenie twórcy romantyzmu? Przywołujemy najciekawsze fakty z życiorysu narodowego wieszcza w 190. rocznicę wydania jego wiekopomnego dzieła – „Pana Tadeusza”.
Wigilijna noc roku 1798. Mikołaj Karol i ciężarna Barbara Majewska próbują przedrzeć się przez gęsty śnieg z Nowogródka do Zaosia. W drodze kobieta zaczyna rodzić. Małżonkowie zatrzymują się w przydrożnej karczmie. Tam na świat przychodzi ich pierwszy syn, któremu nadają imię Adam. Jak głosi legenda, pępowinę przecięto na… książce. Wierzono, że dzięki temu chłopiec będzie miał świetlisty umysł.
,,Dla Adama w Zaosiu szlachcianka Mołodecka; ona, chcąc Adama przeznaczyć na rozumnego, użyła książki, na której ucięła pępek dziecka
– wspominał młodszy brat poety, Aleksander Mickiewicz.
Rzeczywiście, Adam wyrósł na człowieka pojętnego i obdarzonego nieprzeciętną inteligencją. Nie od razu jednak zapałał miłością do literatury. Jego pierwsze zainteresowania obejmowały nauki przyrodnicze. Kochał zwierzęta i troszczył się o nie. Już jako chłopiec gromadził ziarna dla ptaków czy dawał schronienie lisom.
Adam Mickiewicz – ścisłowiec czy humanista?
W 1815 r. młody Adam odbył swoją pierwszą zagraniczną podróż do Wilna. Miał w tym swój cel, bowiem chciał rozpocząć naukę na Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim. Bez przeszkód dostał się na wydział matematyczno-fizyczny, lecz szybko przekonał się, że to nie jest jego droga, i przepisał się na wydział literatury i sztuk wyzwolonych. Tam odkrył siebie na nowo. Nawiązał też znajomość m.in. z Tomaszem Zanem i Józefem Jeżowskim, z którymi później założył Towarzystwo Filomatów oraz Zgromadzenie Filaretów.
Nie każdemu podobały się praktyki filomatów i filaretów, m.in. carskiemu kuratorowi oświaty, Nikołajowi Nowosilcowi, który uważał, że demoralizują oni młodzież i głoszą wywrotowe poglądy. To doprowadziło do zakazania ich działalności.
Za co aresztowano Mickiewicza?
Po studiach Mickiewicz rozpoczął pracę jako nauczyciel w Kownie, ale nie odnajdywał się w tej roli. Wtedy zrodziła się w nim myśl, by zacząć zarabiać na życie jako poeta. Spod jego pióra wychodziły pierwsze wiersze, rozpoczął też pracę nad „Dziadami”. Spokojną działalność literacką przerwało jednak nagłe aresztowanie pisarza w 1823 r. za organizowanie tajnych stowarzyszeń studenckich. Pół roku później wyszedł na wolność, lecz nie mógł pozostać w Wilnie – w ramach kary został bowiem zesłany w głąb Rosji.
Tam stale wędrował, przez Petersburg, Odessę, Moskwę oraz Krym, gdzie zajmował się m.in. nauką języka polskiego i napisał swoje wiekopomne dzieła: „Konrada Wallenroda” (1825) oraz „Sonety krymskie” (1826). Następnie, gdy mógł opuścić Rosję, podróżował po Europie. Przez długi czas przebywał w Dreźnie, gdzie ukończył pracę nad „Dziadami cz. III” – utworem, który traktował osobiście, gdyż wyraził tam cały bunt przeciw praktykom carskiej Rosji. Jako kolejny kierunek obrał Paryż, gdzie spędził ponad 20 lat swojego życia.
Jakie dzieło napisał Adam Mickiewicz w Paryżu?
Paryż okazał się jego nowym domem. Mickiewicz założył tam rodzinę z Celiną Szymanowską, współpracował z działaczami emigracyjnymi, stając się twarzą Wielkiej Emigracji, związał się też z Kołem Sprawy Bożej – grupy z Andrzejem Towiańskim na czele, która głosiła rychłe nadejście Królestwa Bożego. Spełniał się również jako pisarz. To właśnie w stolicy Francji, dokładnie 13 lutego 1834 r. ukończył pisać epopeję narodową „Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie”, w której dał wyraz tęsknoty za ojczyzną. Dzień później obwieścił to swojemu przyjacielowi, Antoniemu Odyńcowi, pisząc:
,,Więc skończyłem wczora właśnie. Pieśni ogromnych dwanaście!
Jak umarł Adam Mickiewicz?
Pod koniec życia Mickiewicz dalej był wielkim działaczem. W 1848 r. stworzył m.in. Legion Polski we Włoszech, który dążył do równości i równouprawnienia, a następnie, w 1855 r. podczas wojny krymskiej chciał założyć w Konstantynopolu kolejne oddziały polskie, a także Legion Żydowski. Jego plany przerwała nagła śmierć 26 listopada 1855 r., której okoliczności do dziś pozostają niejasne. Jedni twierdzą, że Mickiewicz zmarł wskutek cholery lub udaru mózgu, inni uważają, że został otruty arszenikiem.
Ciało wieszcza pochowano w Marsylii 7 stycznia 1856 r. Potem przewieziono je do Paryża, gdzie spoczęło na polskim cmentarzu Les Champeaux w Montmorency. W 1890 r. szczątki Mickiewicza zostały sprowadzone do ojczyzny, gdzie 4 lipca – na Wawelu – odbył się drugi pogrzeb poety.
