Filmy i książki, w których głównymi bohaterami są nastolatki, wpisują się ostatnio w jeden z najbardziej popularnych nurtów. Co ciekawe, nie fascynują jedynie nastolatków. Równie chętnie sięgają po nie dorośli. To sprawiło, że gatunek young adult stał się ogólnoświatowym fenomenem.
Historia gatunku young adult (z ang. młodzi dorośli) sięga co najmniej lat 30. XX wieku. To wtedy ukazała się seria książek „Little House” Laury Ingalls Wilder, w których autorka opisywała swoje dzieciństwo i wczesną młodość spędzoną na podróżach przez prerie XIX-wiecznej Ameryki. Te historie sprawiły, że nauczyciele i bibliotekarze zaczęli postrzegać książki dla nastolatków jako odrębny gatunek literatury.
Samego terminu young adult zaczęto używać pod koniec lat 50. w środowisku bibliotekarzy w Stanach Zjednoczonych. To oni głośno wypowiadali się na temat deficytu książek skierowanych do młodych osób. Twierdzili, że tego rodzaju powieści powinny być szeroko dostępne dla nastoletnich odbiorców. Chwilę to trwało, ale dzięki ich działaniom w latach 80. książki young adult zyskały na popularności.
Z upływem lat gatunek ewoluował. Na początku autorzy skupiali się na historiach o szkolnych perypetiach i problemach w przyjaźni. Później zaczęli poruszać tematy związane z dojrzewaniem, poszukiwaniem własnej tożsamości, seksualnością czy trudnościami, które pojawiają się na drodze ku dorosłości. Dzięki tym zabiegom grupa wiekowa odbiorców z biegiem lat bardzo się powiększyła. Chociaż książki young adult z założenia skierowane były do osób w wieku 12-18 lat, to współcześnie ponad połowa odbiorców ma powyżej 22 lat.
Produkcje young adult – oderwanie się od szarej rzeczywistości
To, co odróżnia pozycje young adult od innych, podobnych książek, to fabuła, która nie musi być osadzona w realnym świecie. Choć nie jest to warunek konieczny, autorzy bardzo często przenoszą swoich bohaterów i ich problemy (które mogą dotyczyć każdego młodego człowieka) w świat magii lub nadprzyrodzonych istot. Dzięki temu historie stają się o wiele bardziej przystępne dla młodych czytelników, ale nie tracą przy tym swojej mocy. Do klasyków gatunku tego rodzaju książek można zaliczyć na przykład serię pt. „Harry Potter” J.K. Rowling czy trylogię „Zmierzch” autorstwa Stephenie Meyer.
Niezwykła popularność powieści young adult zachęciła twórców filmowych do przenoszenia książkowych historii na srebrny ekran. To przyciągnęło do kin większość młodych ludzi, których nie interesowały już filmy animowane dla dzieci, lecz byli za młodzi na produkcje poruszające problemy dojrzałych widzów. Adaptacje porywających powieści szybko stały się kluczowym elementem kinematografii i nieprzerwanie stanowią jeden z najczęściej oglądanych gatunków zarówno w kinowych salach, jak i na portalach streamingowych.
Wpływ na kulturę i społeczeństwo
Fenomen produkcji young adult nie ogranicza się jedynie do literatury i filmu; ma ogromny wpływ na kulturę młodzieżową i sposób, w jaki społeczeństwo postrzega młodych ludzi. Wiąże się to z tym, że te historie często skupiają się na poszukiwaniu tożsamości, akceptacji siebie i fundamentalnych relacjach jak przyjaźń czy miłość. Produkcje te często odzwierciedlają różnorodność społeczną, kulturową i etniczną. Opowieści o młodych ludziach w dosadny sposób mówią również o dyskryminacji, nierównościach społecznych, przemocy i problemach ze zdrowiem psychicznym.
Ten miks tematyczny sprawia, że produkcje young adult pełnią ważną funkcję edukacyjną. Tematy poruszane w tego typu dziełach są na tyle uniwersalne, że pozwalają młodym odbiorcom identyfikować się z bohaterami, zrozumieć swoją sytuację życiową i znaleźć drogę, którą mogą się kierować. Z drugiej strony z historii o młodych ludziach mogą także czerpać dorośli. O wiele łatwiej będzie im zrozumieć młode pokolenie – ich pragnienia, rozterki i trudności, z którymi mierzą się na co dzień i niekoniecznie dzielą się nimi z dorosłymi.
Ale nie można też zapomnieć o funkcji rozrywkowej tego typu produkcji! Historie young adult są wciągające, pełne przygód i napięcia. Nierzadko przenoszą nas w świat fantazji, dzięki czemu możemy zapomnieć o otaczającej nas rzeczywistości i na chwilę porzucić bolączki dnia codziennego. A taki scenariusz podoba się wszystkim – tym młodszym i tym starszym odbiorcom.
Produkcje young adult w TVP VOD
W serwisie TVP VOD dostępnych jest wiele filmów, które zaliczają się do gatunku young adult. Wśród nich można znaleźć takie obrazy jak:
„Intruz” (2013) – obca rasa zwana Duszami najeżdża Ziemię, żeby przejąć kontrolę nad ludzkimi ciałami i umysłami. Grupa rebeliantów, którzy oparli się najeźdźcom z kosmosu, ukrywa się w jaskiniach i podziemnych tunelach, z przerażeniem obserwując zmiany zachodzące w świecie, który kiedyś był tylko ich własnością. Członkinią grupy jest Melanie Stryder (Saoirse Ronan), w ciało której wstępuje Dusza o imieniu Wagabunda. Dziewczyna z całych sił walczy o to, aby obcy nie przejął nad nią kontroli. Wyrusza więc w podróż, której stawką są nie tylko losy jej bliskich, lecz również kwestia przetrwania gatunku ludzkiego.
„After” (2019) – Spokojna i ambitna Tessa Young (Josephine Langford) rozpoczyna pierwszy rok studiów. Nagle jej uporządkowane życie zostaje zakłócone przez Hardina Scotta (Hero Fiennes-Tiffin). Jednak nie jest on typem człowieka, z którym główna bohaterka chciałaby mieć cokolwiek do czynienia – jest zbuntowany, nie myśli o przyszłości i nie przestrzega żadnych zasad. Mimo wszystko Hardin szybko stanie się częścią codzienności Tessy i otworzy przed nią świat pełen uczuć, doznań i namiętności. Już nie nauka będzie dla dziewczyny najważniejsza, ale jej relacja ze Scottem. Czy jednak ludzie z tak dwóch różnych światów będą w stanie stworzyć szczęśliwy związek?
„Niezgodna” (2014) – Na ruinach Chicago istnieje metropolia, w której społeczeństwo budowane jest na zasadzie selekcji, a każdy nastolatek musi przejść test predyspozycji, dzięki któremu zostanie określona jego przynależność do jednej z pięciu grup. Jeśli nie posiada się żadnej z kluczowych cech, trzeba będzie żyć na marginesie. A kiedy ma się więcej niż jedną, oznacza to, że jest się niezgodnym. Takie osoby uznawane są za zagrożenie i czeka je eliminacja. Jedną z niezgodnych jest Beatrice Prior (Shailene Woodley). Udaje się uciec przed egzekucją i znaleźć ludzi, którzy wraz z nią zdecydują się rzucić wyzwanie bezdusznemu systemowi. Nie będzie to jednak proste. Beatrice musi odnaleźć w sobie odwagę, by zaryzykować wszystko w walce o to, co kocha najbardziej.
„Zmierzch” (2008) – Bella Swan (Kristen Stewart) musi przenieść się ze słonecznego Phoenix do ponurego Forks, w którym mieszka jej ojciec. Mimo początkowych obaw szybko się tam zadomawia. Poznaje tajemniczego Edwarda Cullena (Robert Pattinson), z którym łapie nić porozumienia, wkrótce rodzi się między nimi uczucie. Choć nic na to nie wskazuje, chłopak nie jest tym, za kogo się podaje, i po pewnym czasie na jaw wychodzi, że jest wampirem. Choć ta wiadomość nie stanowi dla Belli żadnej przeszkody, randkowanie z nadprzyrodzoną istotą szybko ściąga na nią prawdziwe niebezpieczeństwo. Dziewczyna będzie musiała wybrać pomiędzy życiem normalnej nastolatki a trwaniem u boku partnera w obliczu ciągłego zagrożenia.
Do obejrzenia tych oraz podobnych produkcji z serii young adult zapraszamy na platformę TVP VOD.
Źródła:
Caroline Kitchener, „Why So Many Adults Read Young-Adult Literature”, „The Atlantic”, 1.12.2017 [dostęp: 4.02.2024].
Tanner Greer „Why Is Young-Adult Fiction So Popular?”, „City Journal”, 12.07.2021 [dostęp: 4.02.2024].
