Lublana. Czym niewielka stolica Słowenii przyciąga turystów?

Zobacz film dokumentalny „Dzika Słowenia” w TVP VOD

Lublana, położona w samym sercu Słowenii, pomiędzy Alpami Julijskimi a Adriatykiem, jest jedną z najmniejszych stolic europejskich, która liczy ok. 280 tysięcy mieszkańców. Dla turystów to ogromny plus – dzięki kompaktowości Lublany można ją zwiedzić w jeden weekend. Co więcej, w niecałą godzinę dotrzemy z miasta do innych zakątków Słowenii, np. jeziora Bled lub jaskini Postojnej.

Lublana stanowi kulturalne, uniwersyteckie, ekonomiczne i polityczne centrum kraju. Jednocześnie jest kameralnym, bardzo malowniczym i pełnym spokoju miastem. Czy to oznacza, że ma niewiele do zaoferowania? Nic bardziej mylnego!

Lublanę można odwiedzić o każdej porze roku. Każdy miesiąc sprzyja jej eksplorowaniu. Lato jest okresem, który obfituje w liczne festiwale i plenerowe koncerty. Jesienna aura sprzyja spacerom po kipiących romantyzmem malowniczych uliczkach miasta. Podczas zimy stolica Słowenii stanowi idealną bazę wypadową dla miłośników nart czy snowboardu, ze względu na otaczające ją majestatyczne Alpy i atrakcyjne ośrodki narciarskie. Okres bożonarodzeniowy to również idealny czas, aby zawitać do Lublany i rozsmakować się w jej świątecznej, magicznej aurze. W grudniu na mieszkańców i turystów czeka mnóstwo atrakcji, a lublański jarmark świąteczny jest uznawany za jeden z najpiękniejszych w Europie.

Przez wieki w Lublanie ścierały się włoskie, niemieckie i słowiańskie wpływy kulturowe. Miasto, które dziś tętni życiem na swoich barokowych uliczkach i mostach, ma swoje korzenie w osadzie założonej przez celtyckie plemię w IV wieku p.n.e. Później, jako rzymska Emona, odgrywało ważną rolę na mapie Imperium Rzymskiego. Od VI wieku obszar ten zamieszkiwały plemiona słowiańskie. Pod koniec XIII wieku miasto dostało się pod panowanie Habsburgów.

Podczas II wojny światowej Lublana była okupowana najpierw przez faszystowskie Włochy, później przez nazistowskie Niemcy. Po wojnie Słowenia została częścią Jugosławii, aż do 1991 roku, kiedy słoweńskie Zgromadzenie Narodowe ogłosiło niepodległość. Tuż po tym wydarzeniu rozpoczęła się wojna dziesięciodniowa, krótki, lecz znaczący konflikt zbrojny pomiędzy Słowenią a Jugosłowiańską Armią Ludową. Słowenia utrzymała kontrolę nad swoim terytorium, a wojna zaznaczyła początek końca Jugosławii. Tym samym Lublana została stolicą nowo niepodległego państwa.

Jedna z najbardziej znanych legend związanych z Lublaną opowiada o smoku, który mieszkał w jaskini pod zamkiem lublańskim, strzegąc skarbów i zagrażając mieszkańcom. Historia ta jest ściśle powiązana z mitologicznymi greckimi bohaterami, Jazonem i Argonautami, którzy, wracając z Kolchidy ze złotym runem, napotkali na swojej drodze strzeżoną przez smoka rzekę Lublanicę. Gdy Jazon stanął do walki z potworem, pokonał go, a mieszkańcy przyszłej Lublany uczynili smoka symbolem miasta. Dziś jego wizerunek zdobi nie tylko herb Lublany, lecz również słynny Smoczy Most, który stanowi jedną z największych atrakcji turystycznych stolicy Słowenii.

Lublana została okrzyknięta Zieloną Stolicą Europy w 2016 roku za wyjątkowe osiągnięcia w zakresie ochrony środowiska, zrównoważonego rozwoju i jakości życia. Ten tytuł jest dowodem uznania dla miasta oraz jego mieszkańców za zaangażowanie w ekologiczne inicjatywy, ciągłe poszerzanie zielonych terenów czy posiadanie największego wśród europejskich stolic odsetka odpadów zebranych selektywnie.

Władze miasta poczyniły istotne kroki w kwestii poprawy warunków środowiskowych. Większość ulic w centrum miasta została wyłączona z ruchu samochodowego i stanowi wspólną przestrzeń dla pieszych, rowerzystów i autobusów. Miasto oferuje bezpłatne przejazdy elektrycznymi pojazdami taxi dla seniorów, osób z niepełnosprawnościami i matek z dziećmi. Co więcej, stolica Słowenii zwyciężyła w konkursie European Best Destinations jako najbardziej atrakcyjne miejsce turystyczne Europy w 2022 roku.

Plac Prešerena jest jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc w Lublanie, pełniącym funkcję jej centralnego punktu. To tu łączą się ze sobą urokliwe uliczki miasta, które zostały wyłączone z ruchu samochodowego. Plac został nazwany na cześć Prešerena, największego słoweńskiego poety epoki romantyzmu, autora słoweńskiego hymnu narodowego. Na placu znajduje się pomnik poety, ale największą uwagę przykuwa XVII-wieczny barokowy kościół Franciszkanów, charakteryzujący się różową fasadą z zewnątrz i monumentalnym ołtarzem wewnątrz.

Plac Prešerena nie tylko łączy w sobie elementy historii i sztuki, lecz również jest centrum wydarzeń kulturalnych, spotkań towarzyskich oraz przestrzenią dla ulicznych artystów, tym samym stanowiąc tętniące życiem serce miasta.

Katedra Świętego Mikołaja to kolejny obowiązkowy do odhaczenia punkt na mapie Lublany. Pierwszy kościół w tym miejscu został zbudowany w XIII wieku, jednak obecna barokowa struktura powstała w XVIII wieku, będąc dziełem architekta Andrea Pozza. Położona w samym sercu historycznego centrum, blisko placu Prešerena i rynku, ta imponująca budowla sakralna jest poświęcona patronowi żeglarzy, kupców i dzieci – św. Mikołajowi.

Wejście do katedry stanowią rzeźbione drzwi z brązu, które przedstawiają sceny z historii Słowenii i Kościoła katolickiego. Drzwi zostały zamontowane w 1996 roku na pamiątkę wizyty papieża Jana Pawła II w Słowenii. Wnętrze katedry jest pełne barwnych zdobień, zjawiskowych fresków Matevža Langusa oraz licznych złoceń, rzeźb i ołtarzy. Szczególną uwagę zwracają majestatyczne organy i anioły na ołtarzu głównym.

Smoczy Most został wybudowany w stylu wiedeńskiej secesji na początku XX wieku podczas panowania monarchii austro-węgierskiej. Jest jednym z najbardziej charakterystycznych i fotografowanych obiektów w Lublanie. Wejścia na most strzegą cztery smoki, symbole stolicy Słowenii, związane z legendą o tym mieście. Według historii smok zamieszkiwał niegdyś jaskinię pod zamkiem lublańskim. Zaprojektowany przez słoweńskiego architekta Jurija Zaninovicia, Smoczy Most w chwili otwarcia był uważany za technologicznie zaawansowane dzieło inżynierii. Jest jednym z pierwszych żelbetowych mostów w Europie.

Nad malowniczymi budynkami stolicy Słowenii wznosi się, położony na szczycie wzgórza zamkowego, majestatyczny zamek w Lublanie. Budowla, sięgająca czasów średniowiecza, jest widoczna z najdalszych zakątków miasta. W swojej długiej historii zamek służył za siedzibę rodu Sponheimów, króla czeskiego Przemysła Otokara II, a później Habsburgów. Na przestrzeni lat obiekt pełnił również funkcję garnizonu wojskowego oraz więzienia. Dziś wzgórze, na którym znajduje się zamek, oferuje wiele atrakcji.

Drogę prowadzącą do zamku można pokonać pieszo, kierując się wyznaczoną w tym celu malowniczą trasą. Alternatywą dla pieszej wycieczki jest nowoczesna kolejka liniowa, która wspina się po stromym zboczu wzgórza zamkowego. Sama podróż w przeszklonej konstrukcji kolejki stanowi świetną okazję do podziwiania spektakularnej panoramy Lublany.

Na zamku znajdziemy między innymi wystawę poświęconą historii Słowenii, Muzeum Kukiełek, kaplicę Świętego Jerzego z pięknymi freskami, dawne więzienie i wieżę widokową. Zwiedzający mogą również wziąć udział w spacerze po historycznych murach zamkowych, co pozwala na głębsze zanurzenie się w średniowiecznym klimacie obiektu.

Park Tivoli jest największym i najbardziej znanym parkiem w Lublanie, nazywanym przez mieszkańców płucami stolicy. Jego historia sięga XVII wieku, kiedy to na jego obszarze stanął zamek Tivoli. Obiekt dawniej był rezydencją biskupa Lublany, a dziś w jego neoklasycznych wnętrzach znajduje się Międzynarodowe Centrum Sztuki Graficznej. Przez park ciągną się liczne alejki otoczone bujną roślinnością oraz rzeźbami i pomnikami, które dodają mu artystycznego charakteru. W zachodniej części parku Tivoli znajdziemy lublańskie zoo, którego początki sięgają 1949 roku.

Życie lublańskiej starówki toczy się nad Lublanicą. Po obu stronach rzeki znajdują się bulwary z licznymi restauracjami i kawiarniami, które w okresie letnim oferują otwarte ogródki. Wieczorem światła kamienic oświetlają taflę rzeki, a mieszkańcy gromadzą się nad brzegiem, aby odpocząć w romantycznej scenerii miasta.

Świetnym pomysłem na aktywne spędzenie czasu w Lublanie jest rejs statkiem po Lublanicy. Łódki turystyczne płyną pod słynnymi mostami, przez obszar starego miasta, omijając malownicze kamienice i zahaczając o okolice ogrodu botanicznego.

Lublana to nie tylko zabytki i romantyczne uliczki ciągnące się wzdłuż rzeki. Na terenie koszar byłej armii jugosłowiańskiej mieści się ulica Metelkova, wyjątkowy ośrodek kultury alternatywnej, mocno kontrastujący z uporządkowaną resztą miasta. To autonomiczne centrum kultury, zaadaptowane po rozpadzie Jugosławii przez miejskich artystów, od początku lat 90. stanowi symbol wolności, miejskiego street artu oraz społecznej różnorodności. W przestrzeni tej artystycznej bohemy znajdziemy galerie sztuki, pracownie artystyczne i rękodzielnicze, bary z muzyką na żywo oraz barwne murale, graffiti i nietypowe instalacje.

W Lublanie z pewnością odnajdą się fani turystyki kulinarnej. W kraju prężnie rozwija się apiturystyka, a w stolicy Słowenii można nabyć rzadko spotykane w Polsce miody.

Kuchnia słoweńska charakteryzuje się bogactwem smaków, będącym wynikiem połączenia wpływów z kuchni włoskiej, austriackiej, węgierskiej i bałkańskiej. Potrawy, których warto szukać w lublańskich restauracjach, to między innymi štruklji – rolady ciasta wypełnione różnymi nadzieniami, takimi jak twaróg, jabłka czy orzechy lub idrijski žlikrofi – rodzaj pierogów wypełnionych mięsem i ziołami. Blejska kremšnita, czyli kremówka, to słynne słoweńskie ciasto, doskonale znane również nam, Polakom, które serwuje każda kawiarnia w Lublanie.