Władysław Jagiełło był założycielem dynastii Jagiellonów i jednym z najwybitniejszych władców zasiadających na polskim tronie. Jego wielkim sukcesem była bitwa pod Grunwaldem, w której wojska polsko-litewskie odniosły spektakularne zwycięstwo. Dekadę po tym, jak królowa Zofia urodziła mu następcę, Jagiełłę pokonało przeziębienie.
W tym roku mija dokładnie 590 lat od śmierci Władysława Jagiełły. Król Polski zmarł 1 czerwca 1434 r. w Gródku Jagiellońskim, ukraińskim mieście, które przynależało wówczas do Królestwa Polskiego. Nie wiadomo jednak dokładnie, kiedy się urodził. Przyjmuje się, że wnuk Giedymina i syn wielkiego księcia Olgierda przyszedł na świat ok. 1362 r. Choć jego ojciec miał przeszło dwadzieścioro dzieci, na następcę tronu wybrał Władysława, którego – według historyków – mógł kochać najbardziej spośród wszystkich swoich dwunastu synów.
Objęcie rządów, zagrożenie i dylemat władcy
Ojciec Władysława zmarł w maju 1377 r. Po śmierci Olgierda Jagiełło zgodnie z jego wolą objął rządy w państwie. Młodego władcę wspomagał wówczas stryj Kiejstut Giedymowicz, który panował nad znaczną częścią Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Początki panowania Jagiełły nie były łatwe. Po śmierci wielkiego księcia Olgierda kraj najechała wyprawa polsko-węgierska pod przywództwem Ludwika Andegaweńskiego, a od wschodu uderzyły wojska moskiewskie, które nasłał na Jagiełłę jego przyrodni brat – Andrzej Garbaty. Na domiar złego Litwa, podobnie zresztą jak Polska, była zaangażowana w wyczerpujący konflikt z Krzyżakami.
Jedną z możliwości, jakie wówczas stanęły przed Jagiełłą, był sojusz z Polską poprzez zawarcie małżeństwa z Jadwigą Andegaweńską, która od 1384 r. zasiadała na polskim tronie. Poza tym miał jeszcze dwie możliwości: połączyć się z Rurykowiczami, czyli rodem wielkich książąt moskiewskich lub przyjąć chrzest od wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego.
Unia polsko-litewska, ślub z Jadwigą i korona Polski
Choć z pewnością nie była to łatwa decyzja, Jagiełło postanowił połączyć siły z państwem, z którym miał wspólnego wroga. W sierpniu 1385 r. wystawił akt krewski, w którym zobowiązał się do zawarcia unii personalnej między Koroną a Litwą, a w następnym roku poślubił dwunastoletnią wówczas królową Jadwigę. W lutym 1386 r. uroczyście przyjął chrześcijańskie imię Władysław, co zapoczątkowało chrystianizację Litwy, a 4 marca został koronowany na króla Polski.
Minęło 12 lat od ślubu z Jagiełłą, nim królowa zaszła w ciążę. Pierwszym dzieckiem Władysława była Elżbieta Bonifacja, która przyszła na świat 22 czerwca 1399 r. Niestety, już 19 lipca tego samego roku w Krakowie odbył się wspólny pogrzeb córki i żony Jagiełły, które zmarły w odstępie kilku dni niedługo po porodzie. Król wciąż nie miał męskiego potomka, jednak był cierpliwy. Po śmierci władczyni z rodu Andegawenów ożenił się z Anną Cylejską, która w 1408 r. dała mu drugą córkę – Jadwigę Jagiellonkę. Rok po jej narodzinach wybuchła wielka wojna z zakonem krzyżackim. Kością niezgody okazały się tereny Żmudzi oraz ziemi dobrzyńskiej.
,,Mieczów ci u nas dostatek, ale i te przyjmuję jako wróżbę zwycięstwa, którą mi sam Bóg przez wasze ręce zsyła. A pole bitwy On także wyznaczy. Do którego sprawiedliwości ninie się odwołuję, skargę na moją krzywdę i waszą nieprawość a pychę zanosząc – amen
Zwycięstwo pod Grunwaldem i śpiew słowików
W 1410 r. doszło do słynnej bitwy pod Grunwaldem, która zakończyła się zwycięstwem strony polsko-litewskiej i śmiercią wielkiego mistrza zakonu – Urlicha von Jungingena. Sześć lat po tym wydarzeniu zmarła królowa Anna Cylejska. Choć Jagiełło w 1417 r. poślubił Elżbietę Granowską, pierwszego syna doczekał się dopiero w 1424 r. W tym samym roku została koronowana Zofia Holszańska, czwarta żona króla, z którą był związany aż do swojej śmierci w 1434 r.
Choć Władysław Jagiełło był wybitnym władcą i odniósł spektakularne zwycięstwo pod Grunwaldem, nie udało mu się wygrać z chorobą. Pokonało go przeziębienie, którego – według doniesień Jana Długosza – nabawił się podczas słuchania śpiewu słowików w Medyce. Jego ciało pogrzebano na Wawelu, a serce zostało pochowane w kościele franciszkanów w Gródku Jagiellońskim. Po śmierci ojca królem Polski został 10-letni syn Jagiełły – Władysław III Warneńczyk.
Źródła:
[1] Henryk Sienkiewicz, „Krzyżacy” (z opisu bitwy pod Grunwaldem)
