Co sprawia, że dezinformacja działa na ludzi?

Zapoznaj się z pozostałymi odcinkami cyklu „Uważaj! Dezinformacja”

Dezinformacja opiera się na naszych naturalnych skłonnościach do uproszczeń, które ułatwiają codzienne podejmowanie decyzji, ale mogą prowadzić do błędów. Jednym z takich mechanizmów jest efekt zakotwiczenia – skłonność do polegania na pierwszej dostępnej informacji. Nawet jeśli dana wiadomość zostanie sprostowana, początkowe wrażenie często pozostaje w naszej pamięci.

Kolejnym błędem jest efekt potwierdzenia, czyli preferowanie treści zgodnych z naszymi oczekiwaniami i poglądami. Ignorujemy wiadomości, które kwestionują nasz światopogląd, co sprawia, że łatwiej wierzymy w informacje potwierdzające osobiste przekonania, nawet jeśli są one nieprawdziwe. Nie można też pominąć efektu autorytetu. Wszyscy bowiem mamy tendencję do wierzenia osobom, które wydają się ekspertami. Wystarczy, że ktoś wystąpi w lekarskim kitlu czy z pewnością siebie wypowie fałszywe twierdzenie, aby zyskać wiarygodność w oczach odbiorców.

Dezinformacja nie ogranicza się jedynie do wykorzystania błędów poznawczych. Silnym narzędziem jest język emocji. Sensacyjne tytuły, czyli clickbaity, przyciągają uwagę i zwiększają zasięg fałszywych treści. Wiele osób ogranicza się do czytania nagłówków, co sprzyja rozpowszechnianiu niezweryfikowanych wiadomości. Emocjonalny język wywołujący lęk, gniew czy oburzenie, to kolejna skuteczna technika manipulacji. Badania pokazują, że negatywne słowa w nagłówkach przyciągają więcej kliknięć niż pozytywne, ponieważ nasza uwaga naturalnie skupia się na potencjalnych zagrożeniach.

Media społecznościowe to idealne środowisko do rozprzestrzeniania dezinformacji. Autorzy fałszywych treści często stosują nawołujące do działania zwroty bezpośrednie oraz wyolbrzymienia i przejaskrawienia. Wiadomości te budzą silne emocje i zachęcają do natychmiastowego udostępniania, zanim odbiorcy zdążą je zweryfikować. Świadomość mechanizmów wykorzystywanych w dezinformacji stanowi istotny krok do obrony przed nią.