Dezinformacja w sieci stanowi jedno z największych wyzwań dla współczesnego społeczeństwa. Farmy trolli i botów stały się narzędziami manipulacji, które coraz trudniej rozpoznać. Wyjaśniamy, kim są aktorzy dezinformacji, jak działają oraz w jaki sposób użytkownicy internetu mogą skutecznie bronić się przed zagrożeniami.
Czym różni się misinformacja od dezinformacji?
Misinformacja to treść nieprawdziwa, rozpowszechniana bez intencji wprowadzenia odbiorcy w błąd. Przykładem może być osoba, która przypadkowo udostępnia fałszywy artykuł, wierząc, że jest prawdziwy. Dezinformacja natomiast polega na świadomym propagowaniu fałszywych informacji w celu manipulowania opinią publiczną, destabilizacji społeczności lub osiągnięcia określonych korzyści.
Kim jest aktor dezinformacji?
Za każdym fałszywym przekazem kryją się konkretni ludzie, którzy mają swoje cele i strategie. Aktorami dezinformacji mogą być pojedyncze osoby, zorganizowane grupy, komercyjne podmioty (np. firmy przedstawiające kampanie reklamowe wprowadzające w błąd), a nawet instytucje państwowe.
Zagrożenia w sieci
Korzystając z mediów społecznościowych, spotykamy się z różnymi opiniami. Musimy być świadomi, że nie wszystkie pochodzą od rzeczywistych osób. Za wieloma kontrowersyjnymi komentarzami lub masowo udostępnianymi postami stoją farmy trolli i botów.
Trolle to osoby, które celowo publikują w internecie kontrowersyjne lub szkodliwe treści, wywołując kłótnie i utrudniając dyskusje. Mogą występować indywidualnie, ale nierzadko są częścią zorganizowanych grup, zwanych farmami trolli. Potrafią działać jak sprawne organizacje liczące setki lub nawet tysiące osób.
Boty są zautomatyzowanymi programami imitującymi ludzkie zachowania w internecie. W przeciwieństwie do trolli działają na podstawie algorytmów i mogą publikować oraz udostępniać wiadomości w sposób masowy. Treści te są często wcześniej przygotowane przez ludzi lub generowane przez sztuczną inteligencję.
Kierownik Zespołu Analizy Trendów Narracyjnych i Fact-checkingu NASK dr Andrzej Kozłowski zwraca uwagę na fakt, że zachowanie botów coraz bardziej przypomina zachowanie człowieka, dlatego rozpoznanie ich staje się coraz trudniejsze.
Boty i trolle – jak je zidentyfikować?
Rozpoznanie trolli internetowych bywa trudne, ale istnieją pewne charakterystyczne cechy ich działalności odróżniające je od zwykłych użytkowników sieci. Trolle często korzystają z anonimowych lub tymczasowych kont bez zdjęć profilowych. Nie angażują się w konstruktywną wymianę zdań, a ich narracja jest zwykle agresywna.
Boty z kolei stają się coraz trudniejsze do wykrycia, szczególnie poprzez rozwój sztucznej inteligencji. Mimo to istnieją pewne sygnały, które mogą je zdradzić. Anonimowe konta o nazwach złożonych z przypadkowych cyfr, brak zdjęć profilowych lub wykorzystanie obrazów generowanych komputerowo to pierwsze tropy, które powinny zwrócić naszą uwagę. Co istotne, boty często działają bez przerw, publikując treści przez całą dobę. Używają przy tym języka, który wydaje się nienaturalny i niezgodny z kontekstem.
