Z początkiem kwietnia rusza nowa edycja programu „Czyste Powietrze” – ogłosiła minister klimatu Paulina Hennig-Kloska. W ramach zmian przewidziano m.in. obowiązkowy audyt energetyczny przed przeprowadzeniem termomodernizacji oraz rezygnację z dotacji na kotły gazowe.
Start programu „Czyste Powietrze” w kwietniu
– Jesteśmy gotowi, program ruszy z początkiem kwietnia. Bardzo dobrą wiadomością jest też to, że pozyskaliśmy na ten program nową pulę pieniędzy – 10 mld zł – powiedziała na konferencji minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska.
Chodzi o 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego, na których uruchomienie wydał niedawno zgodę Europejski Bank Inwestycyjny.
Cele nowej odsłony programu
Szefowa MKiŚ podkreśliła, że nowej odsłonie programu towarzyszą trzy podstawowe cele: skuteczniejsza walka z ubóstwem energetycznym, koniec z tzw. rachunkami grozy, a także wyeliminowanie nadużyć.
– Musimy chronić obywateli przed nadużyciami, bo to oni ostatecznie odpowiadają za rozliczenie inwestycji i przerwa w przyjmowaniu wniosków miała m.in. to na celu i faktycznie program modernizujemy tak, by tych nadużyć nie było, aby całkowicie je wyeliminować – powiedziała.
Jej zdaniem nadużycia w największym zakresie dotyczą inwestycji, które były przeprowadzone 2–3 lata temu, a dzisiaj są rozliczane.
Wsparcie dla najuboższych
Wiceminister klimatu Krzysztof Bolesta podkreślił na konferencji, że główną przesłanką nowego programu są korzyści dla beneficjentów.
– Koncentrujemy się na tej uboższej grupie beneficjentów, którzy najbardziej potrzebują wsparcia; i tu będzie 100 proc. wsparcia dla tych zagrożonych ubóstwem energetycznym na ich inwestycje – powiedział. Nowym elementem programu, o którym wspomniał Bolesta, jest wprowadzenie operatorów programu – osób, które będą prowadzić beneficjentów przez całą inwestycję od początku do końca. Mogą nimi być przedstawiciele gmin, które za „rozliczony” wniosek otrzymają 1,7 tys. zł, oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska.
Bolesta podkreślił, że udział operatorów ma być gwarancją, że inwestycja „została przeprowadzona w odpowiedni sposób”. Obecność operatorów będzie obowiązkowa w przypadku beneficjentów kwalifikujących się do najwyższych dotacji.
Obowiązkowy audyt energetyczny
Kolejną nowością w programie będzie konieczność przeprowadzenia audytu energetycznego budynku jeszcze przed przeprowadzeniem inwestycji; po niej wymagane będzie świadectwo energetyczne. – To będzie nam gwarantować, że inwestycja nie będzie doprowadzała do rachunków grozy, efektywnie będziemy te rachunki obniżać – dodał Bolesta. Oba te dokumenty będą musiały być podpisane przez osoby wpisane do rejestru osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej. Taki wykaz znajduje się na stronie resortu rozwoju. Na audyt z „Czystego Powietrza” można uzyskać do 1,6 tys. zł dotacji.
Jedna dotacja na jeden budynek
Szefowa NFOŚiGW Dorota Zawadzka-Stępniak poinformowała, że nowa odsłona programu była szeroko konsultowana z rynkiem, organizacjami pozarządowymi, wykonawcami i administracją.
– Z nową odsłoną programu ruszamy 31 marca – zapowiedziała. Wyjaśniła, że dotację będzie można otrzymać na jeden budynek, natomiast w poprzedniej wersji programu zdarzało się, że wnioski były składane na kilka lub kilkanaście domów. – Teraz zasada jest prosta: jeden budynek – jedna dotacja – podkreśliła.
Składając wniosek o wsparcie, trzeba będzie udowodnić, że jest się właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości przez minimum trzy lata. – Pewnym wyjątkiem jest kwestia spadku, ale co do zasady nie będzie możliwe takie działanie, jakie również miało miejsce w poprzedniej wersji programu, że następowało przepisywanie budynku np. na niepracującego członka rodziny lub studenta, który nie ma dochodów – wskazała.
Wyższe progi dochodowe i poziomy wsparcia
Zawadzka-Stępniak zwróciła uwagę, że w programie podniesione zostały progi dochodowe uprawniające do określonej wysokości dotacji. Program zakłada trzy poziomy wsparcia:
- Poziom podstawowy – dotacje do 40 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji – roczny dochód do 135 tys. zł.
- Poziom podwyższony – dotacje do 70 proc. kosztów kwalifikowanych – miesięczny dochód na osobę w gospodarstwie wieloosobowym do 2 250 zł, a w jednoosobowym do 3 150 zł.
- Najwyższy poziom – dotacje do 100 proc. kosztów – miesięczny dochód do 1 300 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub do 1 800 zł w gospodarstwie jednoosobowym.
Najwyższe wsparcie przysługuje również osobom mającym ustalone prawo do zasiłku – stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego. – Dofinansowanie w najwyższym progu przewidziano tylko dla ubogich energetycznie, czyli dla budynków lub lokali, w których zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania wynosi powyżej 140 kWh/m² rocznie – wyjaśniono na stronie MKiŚ.
Kwoty wsparcia dla różnych inwestycji
Szefowa NFOŚiGW podała również przykłady dotacji:
- Termomodernizacja i instalacja gruntowej pompy ciepła – do 170 tys. 100 zł (najwyższy poziom), 119 tys. 70 zł (podwyższony), 68 tys. 40 zł (podstawowy).
- Termomodernizacja i pompa ciepła powietrze/woda – do 140 tys. 300 zł (najwyższy poziom), 98 tys. 210 zł (podwyższony), 56 tys. 120 zł (podstawowy).
Zmiany w dotacjach na kotły gazowe
W nowej wersji programu nie będzie można otrzymać dotacji na zakup kotła gazowego. Prezes Funduszu poinformowała, że będzie obowiązywać okres przejściowy – beneficjenci, którzy ponieśli koszty przed 28 listopada 2024 r., będą mogli rozliczyć inwestycję w ciągu 4 miesięcy, pod warunkiem spełnienia warunków programu.
Pod koniec listopada 2024 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wstrzymał przyjmowanie nowych wniosków z powodu konieczności reformy i uszczelnienia systemu. Podejrzane umowy miały opiewać na około 600 mln zł.
