Teatr Telewizji zaprasza na głośny spektakl z 1971 r. Premiera inscenizacji o traumatycznych przeżyciach więźniarek obozów koncentracyjnych odbyła się w 2019 r., a przedstawienie nie było emitowane przez prawie pięćdziesiąt lat. Poruszającą kreację stworzyła w niej Halina Mikołajska. Z okazji 100. rocznicy urodzin aktorki sztuka „Lalka z łóżka nr 21” zostanie pokazana w poniedziałek 31 marca o godz. 20:30 w TVP1 i TVP VOD.
Bolesne wspomnienia, które odżywają
Tytułową bohaterką przedstawienia jest Wilma Jelinek – lekarz pediatrii i dawna więźniarka obozu koncentracyjnego, która próbuje wymazać z pamięci tamten traumatyczny okres. Po dwudziestu latach od zakończenia II wojny światowej w jej mieszkaniu pojawia się adwokat Emil Grabner.
Wilma rozpoznaje w nim oficera SS, który w obozie KL Auschwitz pełnił funkcję komendanta domu publicznego, zwanego przez niemieckich żołnierzy „Domem lalek”. Jelinek była jedną z kobiet zmuszonych do prostytucji. Między dwojgiem bohaterów wywiązuje się burzliwa rozmowa o minionych czasach. Do konwersacji dołącza mąż kobiety, którego postawa zaskakuje zarówno Wilmę, jak i Grabnera.
Spektakl odłożony na półkę
Djordje Lebović – serbski dramatopisarz – napisał sztukę w latach 60. XX w. Z kolei Teatr Telewizji postanowił ją zrealizować w 1971 r. Reżyserem spektaklu był Jan Kulczyński – słynny teatralny twórca i autor wielu ekranowych przedstawień. W jego inscenizacji „Lalki z łóżka nr 21” wystąpili Halina Mikołajska, Henryk Borowski, Stanisław Zaczyk i Włodzimierz Press. Minimalistyczna realizacja skupiała się na traumatycznych wspomnieniach bohaterki sztuki i przejmującej kreacji aktorki.
Jednak widzowie musieli czekać aż czterdzieści osiem lat, aby obejrzeć spektakl. Dygnitarze ocenzurowali bowiem przedstawienie, które ostatecznie trafiło na półkę. Trudno stwierdzić, co było powodem wstrzymania jego emisji – trudny temat historyczny czy może opozycyjna działalność Mikołajskiej. W każdym razie sztuka przepadła i dopiero po latach została odnaleziona. Jej telewizyjna premiera odbyła się w 2019 r.
Wielka aktorka i opozycjonistka
Spektakl nadal budzi ogromne emocje. Ze względu na ukazaną historię, a także z powodu kreacji Haliny Mikołajskiej. 22 marca obchodziliśmy 100. rocznicę urodzin aktorki, którą kojarzymy ją przede wszystkim z rolami teatralnymi. Grała głównie na deskach teatrów warszawskich, m.in. Polskiego, Dramatycznego, Współczesnego i Narodowego. Współpracowała z tak wybitnymi twórcami scenicznymi jak Kazimierz Dejmek czy Erwin Axer. Występowała także w filmach, m.in. w „Życiu rodzinnym” i „Barwach ochronnych” Krzysztofa Zanussiego. Częściej jednak pojawiała się w spektaklach telewizyjnych.
Wiele osób znało ją również z działalności opozycyjnej, w której zaczęła uczestniczyć już w latach 70. Wspierała Komitet Obrony Robotników, a później także Solidarność. W trakcie stanu wojennego została internowana. Zmarła 22 czerwca 1989 r., ale jeszcze kilkanaście dni przed śmiercią schorowana artystka wzięła udział w częściowo wolnych wyborach. Miała kilku mężów, a ostatnim był słynny prozaik i reportażysta Marian Brandys.
Gdzie i kiedy można oglądać spektakl „Lalka z łóżka nr 21”?
Telewizyjna inscenizacja sztuki Djordje Lebovicia w reżyserii Jana Kulczyńskiego zostanie pokazana w poniedziałek 31 marca o godz. 20:30 w TVP1 i TVP VOD. Po emisji spektaklu zapraszamy do telewizyjnej Jedynki i TVP VOD na specjalny odcinek programu „Postscriptum” poświęcony Halinie Mikołajskiej. Agnieszka Szydłowska porozmawia z aktorami Joanną Szczepkowską i Janem Englertem oraz Joanną Ostrowską – autorką książki „Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej”.
