Kultowe bajki dzieciństwa, które przybyły do Polski zza granicy

„Krecik” to czeski (początkowo czechosłowacki) cykl filmów animowanych dla dzieci. Jego autorem jest Zdeněk Miler – reżyser filmu animowanego i animator.

Pierwszy film z Krecikiem opowiadający o tym, jak bohater dostał nowe spodenki, powstał w 1956 roku. Sukces produkcji spowodował, że Zdeněk Miler w 1962 roku wyreżyserował kolejny odcinek („Krecik i auto”). Potem już regularnie powstawały kolejne odcinki z tej serii.

Bohater czeskiej kreskówki wraz ze swoją przyjaciółką myszką i zwierzątkami leśnymi przeżywają liczne przygody, poznając świat wokół nich. W serialu nie pada ani jedno słowo. Jedynym wyjątkiem jest znane „Ahjoj” Krecika – dlatego też bajka przypadła do gustu młodszej publiczności.

Zdeněk Miler nie chciał naśladować Disneya, wykorzystując psa, kota czy myszy w swojej produkcji. Szukał pomysłu na oryginalną postać. Jedna z anegdotek mówi, że gdy reżyser przechadzał się po lesie, myśląc o nowej bajce, potknął się o kopiec kreta. Tak wymyślił bohatera, którego pokochały miliony.

Po latach Zdeněk Miler wspominał Krecika: „To taka dziwaczna mysz bez uszu, z długim nosem i do tego nie widzi. Próbowałem narysować ją tak, by stał się z niej sympatyczny przewodnik w filmie dla dzieci. Rysowałem tak długo, aż postać zaczęła mi się całkiem podobać”.

Jako ciekawostkę warto dodać, że 19-centymetrowej wielkości maskotka Krecika poleciała w kosmos z załogą promu „Endeavour” w jego ostatnią misję STS-134.

Smerfy są bohaterami serii komiksowej, filmów i serialu animowanego. Te małe niebieskie stworzenia zostały wykreowane przez belgijskiego rysownika komiksowego Pierre’a Culliforda. Tworzył on pod pseudonimem Peyo. Po jego śmierci w 1992 roku serię komiksową opracowują różni scenarzyści i rysownicy we współpracy z synem artysty.

W sumie wyprodukowano 256 odcinków kreskówki, na które składa się 421 epizodów. Niektóre z nich trwają po 10, a inne po 20 minut. Były wyświetlane w 30 krajach.

Animowana wersja „Smerfów” powstała w latach 1981–1989 w amerykańskiej wytwórni filmów rysunkowych dla telewizji NBC. Nim jednak powstał serial animowany, Smerfy zadebiutowały w filmie „Smerfowy flet”, który był adaptacją pierwszego komiksu z ich udziałem.

W czasie produkcji „Smerfów” powstał także 16-odcinkowy serial „Przygody Johana i Peewita” z udziałem niebieskich stworków.

Niektóre motywy muzyczne pojawiające się w serialu mają swoje źródło w utworach słynnych kompozytorów. W bajce słychać inspiracje m.in. dziełami Schuberta, Liszta, Mozarta czy Griega.

W Polsce „Smerfy” znane są głównie dzięki telewizyjnemu serialowi, który zagościł na antenie w 1987 roku.

„Pszczółka Maja” to austriacko-japońsko-zachodnioniemiecki serial animowany. Składa się z dwóch serii po 52 odcinki. Produkcja oparta jest na książce niemieckiego pisarza Waldemara Bonselsa „Pszczółka Maja i jej przygody”, która po raz pierwszy ukazała się w 1912 roku.

Początkowo ta słynna bajka miała być tylko kilkuodcinkową serią. Jednak zainteresowanie animowaną produkcją przeszło najśmielsze oczekiwania twórców.

Na ekrany telewizorów seria trafiła w 1975 roku i szybko zyskała popularność na całym świecie. W polskiej telewizji kreskówka pojawiła się w 1979 roku. Jej premiera przypadła na czas świątecznej Wieczorynki. Głosu Pszczółce Mai użyczyła Ewa Złotowska, Guciowi – Jan Kociniak, a pajęczycy Tekli – Teresa Lipowska.

Opracowanie serialu w polskiej wersji było dużym wyzwaniem, przede wszystkim finansowym. Podobno każdy odcinek kosztował tysiąc dolarów.

Maja szybko stała się ulubienicą dzieci, a jako że do praw autorskich nikt nie przykuwał dużej uwagi, zaczęły pojawiać się zabawki i gadżety związane z serialem. Były to m.in. pierścionki, piórniki, koszulki, długopisy czy opakowania słodyczy.

W oryginale utwór, który rozpoczyna każdy odcinek, wykonał czeski piosenkarz Karel Gott. W Polsce serial o przygodach zabawnej pszczółki kojarzy się nieodzownie z piosenką wykonywaną przez Zbigniewa Wodeckiego. Kiedy artysta dowiedział się o propozycji zaśpiewania utworu z czołówki, nie był kontent, ponieważ jego tonacja do niej nie pasowała. Chciał udowodnić, że ma rację i przyjechał do studia. Jednak kiedy pojawił się na miejscu, był bardzo głodny. Zjadł obiad – schabowego i purée ziemniaczane – na koszt wytwórni. Wtedy uświadomił sobie, że będzie musiał się odwdzięczyć i… nie wymiga się od nagrania utworu.

Kolejną bajką w naszym zestawieniu jest radziecka (potem rosyjska) kreskówka, która opowiada o przygodach Wilka i Zająca. Ganiając się, tytułowe postaci przeżywają mnóstwo zabawnych przygód, z których uciekający Zając zawsze wychodzi cało. Wilk przez wszystkie odcinki próbuje złapać swojego rywala, jednak najwyraźniej prześladuje go pech.

Serial cieszył się popularnością zwłaszcza w krajach bloku wschodniego. Filmy powstawały w moskiewskim studiu. Premiera pierwszego odcinka miała miejsce w 1969 roku.

Twórcą serii oraz głównych postaci, a także reżyserem odcinków powstałych w latach 1969–1993 był Wiaczesław Kotionoczkin. W 2005 roku jego syn postanowił kontynuować dzieło ojca, reżyserując nową serię kreskówki.

Twórca tak mówił o początkach produkcji:

„Postanowiliśmy w wytwórni zrobić film o tym, że jeśli krzywdzi się młodszego i słabszego od siebie, to samemu można popaść w tarapaty. Długo zastanawiałem się, jak mają wyglądać bohaterowie, aż kiedyś zobaczyłem chłopaka w niechlujnym, przykrótkim podkoszulku, wytartych dżinsach, czapce z daszkiem na bakier. Stał oparty o ścianę i w zębach trzymał papierosa. «Mam go nareszcie!» – krzyknąłem sam do siebie, aż obejrzeli się za mną ludzie i pogalopowałem do domu. Po godzinie miałem już narysowanego Wilka. Nad Zającem nie zastanawiałem się tak długo. Zając to po prostu kilkuletni, ale całkiem sprytny brzdąc”.

W każdym odcinku padały słynne słowa „Nu, zajec. Pogodi!”, czyli „No, Zając, czekaj no ty!”, bądź „Czekaj, Zającu. Ja ci pokażę!”. Stąd właśnie wziął się tytuł „Nu, pogodi!”.

Kreskówka cieszyła się uznaniem zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Sympatii większości widzów nie budził jednak mały zajączek, a zły wilk, który palił spore ilości papierosów.

Warto dodać, że początkowo w roli Wilka pomysłodawca serii chciał obsadzić słynnego barda Włodzimierza Wysockiego. Jego piosenki były jednak w tamtym czasie cenzurowane i władze nie zgodziły się na ich wykorzystanie. Kotionoczkin jednak znalazł sposób na oddanie hołdu Wysockiemu. W pierwszym odcinku widzowie mogą usłyszeć, jak wilk podczas wspinaczki na linie pogwizduje „Piosenkę o przyjacielu” cenzurowanego artysty.

Na podstawie kreskówki powstały różne gry oraz gadżety czy zabawki, np. breloczki z podobiznami głównych bohaterów. Warto wspomnieć chociażby o książeczkach z serii „Bajka filmowa” i o grze elektronicznej „Jajeczka”. 

„Gumisie” to ostatnia bajka z naszego zestawienia. Była produkowana w latach 1985–1991 przez Disneya. Serial liczy około stu odcinków (11-minutowych i 22-minutowych).

Bajka opowiada o przygodach siedmiu Gumisiów, które zamieszkują Gumisiową Dolinę, a akcja osadzona jest w średniowieczu. Bohaterowie są wplątani w różne wydarzenia, które rozgrywają się w dużej mierze na terenie królestwa Dunwyn. Wszystko za sprawą Kevina – chłopca, który przypadkowo spotyka dziwne stworzenia. W serii pojawiają się też liczne postaci drugoplanowe. Są to m.in. ogry, smoki, trolle czy rycerze.

Pierwsza emisja bajki w Polsce miała miejsce w 1990 roku w ramach bloku „Kino Tik-Taka”. Następnie zaś Gumisie pojawiły się w niedzielnej „Wieczorynce”, a później emitowano je na różnych kanałach. Serial został wydany m.in. na kasetach magnetofonowych, VHS i DVD.

Piosenka tytułowa była śpiewana przez Andrzeja Zauchę, a następnie przez Stefana Każuro.

Podobnie jak na podstawie innych popularnych kreskówek, tak i w przypadku Gumisów powstawało wiele gadżetów związanych z bohaterami. Były to m.in. zabawki, gry planszowe czy gry komputerowe.

Przedstawione bajki to jedynie wierzchołek góry lodowej świetnych produkcji, które przez lata były oglądane i podziwiane przez najmłodszych telewidzów. Zapraszam do zapoznania się z innymi tekstami o dawnych produkcjach telewizyjnych, a w szczególności z tekstem o kultowych polskich bajkach.

Warto zajrzeć też na platformę TVP VOD, gdzie znajduje się wiele produkcji z dawnych lat.