Przez wiele lata przygotowywał się do nakręcenia produkcji o polskim wieszczu. Reżysera obrazu „Niepewność. Zakochany Mickiewicz” i serialu „Niepewność”, który będzie miał swoją premierę 23 listopada w TVP1 i prapremierę 16 listopada w TVP VOD – Waldemara Szarka zapytaliśmy, jak przebiegała praca nad pierwszym filmem fabularnym o Adamie Mickiewiczu, i jakie ma doświadczenia związane z twórczością poety.
Michał Jędrzejczak: Po wielu latach powraca Pan do kina fabularnego. Dlaczego zdecydował się Pan nakręcić film o Mickiewiczu?
Waldemar Szarek: To jest dla mnie niesłychanie ważna postać w naszej literaturze i kulturze. Poza tym jego życie, co prawda nie to w Królestwie Polskim, ale na ziemi nowogrodzkiej, później w Wilnie, przypominało mi życie w PRL-u. Studiował na jednej z najlepszych uczelni w Europie, czyli na Uniwersytecie Wileńskim. Był geniuszem, który potrafił stworzyć słowa proste, ale nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak ważne są one w naszym języku do dzisiaj.
Jaki wpływ na Pana jako artystę miała twórczość Adama Mickiewicza?
W filmie „Oczy niebieskie” wykorzystałem już wiersze Mickiewicza, kpiąc z niego po prostu. Dzisiaj nie sposób go traktować całkiem serio. „Pan Tadeusz” jest absolutnym arcydziełem. Miał mnóstwo cudownych liryk. „Dziady” mają genialne fragmenty, wolę zresztą wileńsko-kowieńskie.
Jest Pan również współscenarzystą filmu. Co najbardziej inspirowało Pana w tworzeniu tej historii – materiały historyczne, opracowania biograficzne o Mickiewiczu czy sama twórczość poety, bo wiele nawiązań do jego dzieł umieścił Pan w filmie?
Wszystkie dzieła Mickiewicza przeczytałem w wersji 15-tomowej do zakończenia podstawówki. Miałem takie wydanie w domu. Czytałem, jak leciało, łącznie z pismami politycznymi z 1848 r., wykładami z literatury słowiańskiej itd. Tam nawet było trochę listów. Przeczytałem wszystko. Później, ucząc się w liceum Mickiewicza, stykałem się z jego twórczością na akademiach. Nie chciałem recytować wierszy, ale tak ze dwieście, może trzysta, a nawet pięćset linijek Mickiewicza znałem na pamięć. Mój przyjaciel Jacek Janczarski, który miał być pierwszym współscenarzystą tego filmu, znał na pamięć mniej więcej połowę „Pana Tadeusza”. Dzisiaj znam pięć linijek. Powiem jedną: „Wylały się me łzy czyste, rzęsiste”. Resztę proszę sobie dopowiedzieć.
Czy od początku planował Pan powierzyć rolę Adama Mickiewicza Nikodemowi Rozbickiemu?
Nie od początku. Gdy pierwszy raz miałem ten film kręcić, to Nikodem miał pięć lat. Dopiero od czerwca 2015 r. to planowałem. Spotkałem go, porozmawialiśmy, potem kontaktowałem się z jego agentką, prywatnie moją przyjaciółką, i zaproponowałem mu rolę. Później napotkaliśmy pewne problemy – za mało pieniędzy, COVID, choroba mojej żony i w efekcie przez to wszystko nie za bardzo mogłem kręcić.
Większość obsady stanowią młodzi aktorzy. Jak wyglądało Pańskie i ich spojrzenie na twórczość Mickiewicza oraz jak układała się Wasza współpraca?
Oni są niesłychanie porządnym, tradycyjnym zespołem i w jakimś sensie odrobili lekcje. Dużo czytali i zadawali mi pytania. Poza tymi piętnastoma tomami, o których wspominałem, mam jeszcze mniej więcej osiem metrów książek o Mickiewiczu. Gdzieś po drodze nauczyłem się od paru fachowców, z którymi rozmawiałem, jak oddzielać ziarno od plew na temat Mickiewicza. Tyle nieprawdy napisano o nim, a część z tego znalazło się w internecie.
Jak film kreuje zapis epoki?
To jest film fabularny i on stara się odtworzyć tę epokę, a jednocześnie ma być zrozumiały. Dużo w tym zasługi mojej córki, która jako jedyna potrafiła mi powiedzieć: „Ojciec, za dużo ględzisz. Upraszczaj”.
Jakiego Adama Mickiewicza poznamy na ekranie?
Pięknego, atrakcyjnego, wspaniałego, mądrego i trochę zagubionego. Ekranowy Adam szuka swojej drogi. Zresztą nie jestem pewien, czy prawdziwy Mickiewicz kiedykolwiek ją odnalazł.
Akcja rozgrywa się przez pięć dni w 1820 r. Do tego czasu on zdążył wydać jeden wiersz i napisać około trzech z tych, które znalazły się w „Balladach i romansach”. Podobnie jak wszyscy jego koledzy popełnił wtedy mnóstwo grafomańskich tekstów.
Dlaczego zdecydował się Pan razem z pozostałymi autorami scenariusza opowiedzieć o poecie z czasów jego młodości w 1820 r.?
Mam scenariusz, który się kończy w październiku 1855 r. i nazywa się „Pewność”. Zajmując się Mickiewiczem, popełniłem trzy dzieła literackie na ten temat.
Głównym wątkiem filmu jest uczucie Adama Mickiewicza do Maryli Wereszczakówny. Pan zadedykował ten film swojej żonie. Czy według Pana miłość jest dla artysty największą inspiracją?
W jakimś sensie tak. Moja żona zmarła 29 września zeszłego roku, w trakcie kończenia zdjęć do tego filmu. Przez ostatnie cztery lata razem z córką się nią zajmowaliśmy. Była ciężko chora.
Produkcja o młodości i miłości polskiego wieszcza miała swoją kinową premierę 13 września.
Teraz romantyczna historia o Adamie Mickiewiczu doczekała się serialu – „Niepewność”, również w reżyserii Waldemara Szarka, zadebiutuje na antenie TVP1 już 23 listopada o godz. 17:35. Pierwszy odcinek produkcji będzie można zobaczyć prapremierowo 16 listopada o godz. 17:35 w TVP VOD.
